Akademik, fizika-matematika fanlari doktori Bahodirxonov Mexamed Kabir Saidxonovich hamda fizika-matematika fanlari doktori, professor Iliyev Xalmurat Midjitovich “Yоshlarni ilmga qiziqish va intilishlarini oshirish” shiori ostida buxorolik talabalar va maktab o‘quvchilari bilan qator uchrashuvlar o‘tkazdilar.
Buxoro davlat universiteti talabalari bilan bo‘lgan uchrashuvda akademik M.Bahodirxonov yoshlar qalbiga ilm-fanga bo‘lgan muhabbat quyoshini yoqa oldi, desak mubolag‘a bo‘lmaydi. Tadbirni BuxDU rektori A.To‘laganov ochib berdi.
Shuni unutmangki, aziz o‘g‘il-qizlarim, ilm-fan millat taraqqiyoti va mamlakatni dunyoga namoyon etishga xizmat qiladigan asosiy omillardan biridir,-deya so‘z boshladi akademik.
Ilmimiz bo‘lmasa biz hech narsaga erisholmaymiz. 1990-yillarda xitoyliklar ancha og‘ir ahvolda edilar. Men 2014- yilda Xitoyga tashrif buyurib, butunlay boshqa manzarani, ilm-u fani rivojlangan mamlakatni ko‘rdim. Shuning uchun ular bizning xalqimizga nisbatan 50 barobar ko‘p aholini hech qiynalmay boqib, o‘z mahsulotlarini xorijiy davlatlarga eksport ham qilishyapti.
Agar Xitoy mamlakati oliygohlarining kutubxonalariga kirsangiz, soat 18 -19 larda ham talabalar gavjum bo‘ladi. O‘tirib kitob titkilashga joy ham topolmaysiz. Sabr-toqat bilan ilm ortidan borsangiz ham ijtimoiy, ham iqtisodiy ahvolingiz hammanikidan zo‘r bo‘ladi. Ilm nafaqat ma’naviy boylik, balki qaynar xazina hamdir.Bugun dunyoga chiqmoq uchun til bilmoq juda ham zarur. To‘rt yil davomida institut yoki universitetda o‘qir ekansiz, fursatdan foydalanib, 2-3 ta xorijiy tilni o‘rganmaslik vaqtni isrof qilish bilan barobar. Hech bo‘lmasa rus va ingliz tillarini bilmoq shart. Buning uchun vaqtimizni to‘g‘ri taqsimlash joiz. Vaqtni ortga qaytarib bo‘lmaydi, u muqaddas narsa. Behuda o‘tgan vaqt uchun albatta bir kuni pushaymon yeymiz. Mavlono Hasan Basriy “Sen bechora va kambag‘al bo‘lsang, bunga o‘zing aybdorsan”,- deydi. Chunki vaqtdan to‘g‘ri foydalanib, ilm o‘rgana olmagansan, demoqchi.
Xitoylik talabalarga uyga vazifa bersangiz, yuz foiz bajarib oldingizga qo‘yadi. Dars qoldirish nari tursin, hatto darsga bir daqiqa ham kechikib kelishmaydi. Qolaversa, talabalarning 97 foizi shartnoma asosida o‘qiydi.
Qalb huzur qilib qilinmagan ibodat befoydadir,-deyiladi payg‘ambarimiz hadisalarida. Ilmni ham shunchalik huzur qilib o‘rganish kerakki, u tanamizga suv va havo kabi zaruratga aylansin.
Endi yaratadigan yangilik qolmadi, deb o‘ylamang. Qilinmagan kashfiyotlar, bugungi kunda qilinganidan o‘n minglab marotaba ko‘pdir. Ular tiqilib yotibdi. Ular siz aziz yoshlarni kutyapti. Ilmga muhabbat va intilish bo‘lsa, katta maydon sizniki. Muhtaram Prezidentimiz Sh.Mirziyoyev ham siz yoshlarga yaratib berayotgan sharoitlar orqali, hammangizni buyuk ishlarga, innovatsion g‘oyalar, loyihalar yaratib Vatan ravnaqiga hissa qo‘shishga chorlamoqdalar.
Ota-onangiz sizni o‘qishga yuborgan. Bolam o‘qiyapti, kelgusida el koriga yaraydi, deb umid bilan yo‘lingizga boqyapti. Bu ishonchni oqlamaslik uchun yurak toshdan bo‘lishi kerak. Men sizlarning ko‘zingizdagi nurni ko‘rib g‘ururlanyapman.Men ijtimoiy fanlarni kamsitmagan holda shuni ayta olamanki, dunyo kelajagi (fizika, ximiya, biologiya kabi) tabiiy fanlar rivojiga bog‘liq. Masalan, ayni kunda juda ko‘p mamlakatlar energiyaga muhtoj. Qaysi davlatda energiya ko‘p bo‘lsa, oshig‘i olchi. Biz hozir energiyani qaydan olayapmiz neft, gaz, ko‘mir vahokazolardan. Axir, ularning zahirasi cheksiz emas-ku. Yer osti ham bo‘shay, deb qoldi. Endi sizga o‘xshagan yoshlar yangi energiya manbalarini topishi kerak. Quyosh energiyasi, shamol tegirmonlari kabi.
Meditsinada elektronika orqali jarrohlik amaliyotlari amalga oshirilmoqda. Foto elementlardan barcha mamlakatlarda foydalaniladi. Ularni foydali ish koeffitsentini oshirish yo‘llarini izlash lozim. Hozirgi foto elementlar ko‘p borsa 8-10 yil ishlaydi, xolos. Nega ular umrini 40-50 yilga uzaytirmaslik kerak. Mana sizga kashfiyot. Izlang, ularni ro‘yobga chiqaring. Bugun nanotexnalogiyalar sohasida ham qanchalab yangiliklar yaratish mumkin.
Agar bir kun svet yoki gaz bo‘lmasa o‘tin, u ham bo‘lmasa tezak yoqib ovqat pishiramiz, choy qaynatamiz. Ota-onamiz, opa-singlimiz shunday ahvolga tushmasligi uchun o‘z bilimimiz bilan ularning og‘irini yengil qiladigan kashfiyotlarni qachon sovg‘a qilamiz. Yuqorida aytganimizdek, gaz, svet, ko‘mir zahiralari cheksiz emas. Ular o‘rnini bosadigan texnologiyalarni yaratish davr talabidir.
Qadrli talabalar, qarang, qanday go‘zal va yorug‘ binolarda tahsil olayapsiz. Bu muqaddas dargohdan faqat quruq diplom bilan chiqib ketishning o‘zi kamlik qiladi. Ulug‘ ishlarga bel bog‘lang. Olgan ilmingiz, ustozlaringiz sizga madat bo‘ladi. Vatan kelajagi sizning ko‘lingizda ekan, shunga munosib bo‘ling, dilbandlarim. Zero, O‘zbekiston yoshlari boshqa mamlakatlar yoshlaridan ustun bo‘lsa borki, aslo kam emas.
Bundan tashqari akademik M.Bahodirxonov va professor X.Iliyevlar Toshkent Irrigatsiya va qishloq xo‘jaligini mexanizatsiyalash muhandislari institutining Buxoro filiali talabalari, Buxoro shahridagi 1-, 19 - son umumta’lim maktablari o‘quvchilari bilan ham uchrashib, dildan suhbat qurdilar. Ular yoshlarni qiziqtirgan barcha savollarga javob qaytardilar.
Mannon Otaboy
BuxDu: matbuot kotibi
