|
|
|
|
|
|||
|
|
한국인
|
日本
|
Al Husayn ibn Abdulloh ibn Al-Hasan ibn Ali ibn Sino - buyuk olim, tabib, musiqachi. O‘rta Osiyo va Eronda yashagan, turli hukmdorlar paytida tabib va vazir bo‘lgan. Ibn Sino risolalari Sharq hamda G‘arbda bag‘oyat mashhur. “Tib qonunlari” nazariy va klinik meditsina entsiklopediyasi — yunon, rum, hind hamda o‘rta osiyolik tabiblar nuqtai-nazari jamlanmasi — bir necha asr davomida, hatto Ovrupada ham zarur qo‘llanma bo‘lib xizmat qilgan.
Asosiy qiziqishlari - zamonaviy meditsina yangiliklari, gomeopatiya, xalq tabobati, zamonaviy manbalarni va meditsinaga oid referatlarni o‘rganish. Olimning o‘limidan yuz yildan oshiq vaqt o‘tib, Bog‘doddagi din
ishqibozlari Ibn Sinoning falsafiy kitoblarini yoqib yuborishadi, oradan yana bir necha asr o‘tgach, Ovrupada katta dastgoh ixtiro qilingach, “Tib qonunlari” kitobining katta beshta tomi nashrdan chiqarilgan. Bu - Injildan keyingi nashrdan chiqqan ikkinchi kitob bo‘ladi.
Tabobat ilmining sultoni bo‘lmish Ibn Sino Buxoro yaqinidagi Afshona qishlog‘ida tug‘ilgan. Bizning vaqtimizgacha yetib kelgan o‘zi haqidagi tarjimai xolida yozishicha, “Otam Balxdan bo‘lgan va u yerdan Buxoroga somoniylardan Nuh ibn Mansur hukmronligi davrida keladi va u yerda o‘z ishini
devonxonadan boshlaydi. Uning lavozimi - Buxoro yaqinidagi tuman markazi bo‘lmish
Xarmaysanni boshqarish bo‘lgan. Shu yerlarga yaqin qishloqdagi Afshonalik qizni, ya’ni mening bo‘lajak onam Sitora - yulduzni xotinlikka oladi. U yerda avval men, keyin mening akam dunyoga keladi.”
Ibn Sino fors-doriy tilida suhbatlashuvchi O‘rta Osiyolik bo‘lgan. “Qalbga orom berish uchun” bu tilda u tez-tez to‘rtliklar yozib turgan.
Ibn Sinoning ota-onasiga Husayn ismi juda yoqqan. Shu sababli birinchi o‘g‘lining ismini Husayn deb qo‘yishgan, lekin aslzodalar, odatda o‘g‘illari va kunyalariga faxriy nom berishgan. “Shubhasiz, mening o‘g‘limning o‘z o‘g‘li bo‘ladi, deya kuladi Abdulloh. Shunday ekan, mening o‘g‘lim Husayn aziyat chekmasin. Bo‘lajak nabiram uchun men ism tanlab qo‘ydim - uning ismi Ali bo‘ladi. Kunyasi Abu Ali bo‘ladi”. Abdulloh bu fikri zoye ekanligini bilmagan ham edi. Husaynning na o‘g‘li, na oilasi bo‘ladi.
Bir umr karvon yo‘llarida shaharma-shahar kezib, bir hukmdordan boshqasining qo‘liga o‘tib, yo‘l uning uyiga, yo‘lovchilar esa uning yaqinlariga aylanib qoladi. Kichkina Husayn juda qiziquvchan yigitcha bo‘lgan. “Nima uchun?” so‘zi - lug‘atidagi eng ko‘p ishlatiladigan so‘z bo‘lgan. Husayn besh yoshga to‘lganida oilasi Buxoro shahriga ko‘chib o‘tadi. Bolakayni boshlang‘ich musulmonlar maktabiga joylashadi va u yerda o‘n yil ta’lim oladi.
Xatib Ubayd sinfidagi o‘n beshta bolakay orasida Husayn eng kichigi bo‘lgan. Qur’on oyatlari, suralarni o‘quvchilar arab tilida o‘qishlari lozim bo‘lgan. Ko‘pchilik yigitlar arab tilini qiyinchilik bilan tushunishgan. Husayn o‘qishni boshlashi bilanoq ustozini savollar bilan ko‘mib tashlaydi, ammo ustozi shu zahotiyoq oson javob qaytaradi: “Qur’onni o‘rgan. U yerdan barcha savollaringga javob topasan.” Bir vaqtning o‘zida Husayn boshqa o‘qituvchi bilan ham shug‘ullanib, grammatika, uslubiyat va arab tilini o‘rganadi.
Kunlardan bir kun kichik Husayn: “Men Qur’onni butunlay yod oldim. Endi savol bersam bo'ladimi?”, deydi. Ustozi esa juda qattiq ranjiydi va “Qur’onni uzoq yillar davomida o‘rganishadi va kamdan- kam musulmonlar uni yod olib, ularni hofiz, deya ulug‘lashadi”, deydi. “Demak, men hofiz ekanman!” - deya tezkor javob qaytaradi, bolakay. Adolatsiz imtixonda Husayn barcha suralarni bir so‘zi ham qoldirmay aytib beradi.
