511110 Musiqa ta’limi Cholg‘u ijrochiligiAbiturientning bilimiga qo‘yiladigan talablar Abiturient cholg‘u ijrochiligi va xonandalik mahoratini egallagan bo‘lishi, uni namoyish eta olishi hamda musiqiy-nazariy bilimlarni hamda atama va tushunchalami bilishi, musiqa elementlarini kuylash va tinglab aniqlab berishi, notaga qarab kuylab berishi lozim.Ijodiy imtihon o‘tkazish tartibiKasbiy ijodiy imtixon uchta fan doirsida o‘tkaziladi, har bir fan bo‘yicha abiturient bilimi va ijodiy mahoratiga alohida ball qo‘yiladi. To‘plagan ball natijalari umumlashtiriladi va ballar ketma-ketligida qabul komissiyasiga taqdim etiladi.Cholg‘u ijrochiligi va xonandalik mahorati bo‘yicha ijro etilgan asarlar ro‘yxati (repertuar), abiturient tomonidan yozma tarzda imzolangan xolda ijodiy imtihon komissiya raisiga topshiriladi.Musiqa nazariyasi (solfedjio) fani bo‘yicha egallagan nazariy bilimlari yozma ish, diktant, tinglab kuylash, tinglab chalib berish, tinglab aniqlash kabi qator topshiriqlar asosida aniqlanadi.Kasbiy (ijodiy) kirish imtihonlaming umumiy bali - 189 balni tashkil etadi.Cholg‘u ijrochiligi - 63 ballgacha;Xonandalik mahorati - 63 ballgacha;Musiqa nazariyasi (Solfedjio) - 63 ballgacha.Baholash mezonlariUshbu imtihonda abiturientdan musiqa asarining mazmuni, shakli, xarakteri va ijroviy murakkabligi bo‘yicha turlicha bo‘lgan uchta musiqa asarini ijro etishi talab etiladi. Shuningdek, qo‘shimcha tarzida 0‘zbekiston Respublikasi Davlat Madhiyasi kuyini chalib, kuylab berishi, 0‘zbekistonning mashhur kompozitorlari va taniqli bastakor-sozandalarini bilishi, mustaqillik yillarida respublikamizda musiqa san’atini rivojlantirish borasida amalga oshirilayotgan ishlar haqida o‘z fikrlarini bayon etishi talab etiladi. №Cholg‘u ijrochiligi bo‘yicha ijro etiladigan asar janri va og‘zaki savol-javob mazmuniBallartaqsimoti1.Yirik shakldagi asar0-15la.Asaming mazmuni, shakli, xarakteri va bastakori to‘g‘risidagi bilimlari, nutqi (nutqning ifodaligi) va pedagogik qobiliyati.0-52.Polifoniya / 0‘zbek xalq kuylari0-152a.Asaming mazmuni, shakli, xarakteri va bastakori to‘g‘risidagi bilimlari, nutqi (nutqning ifodaligi) va pedagogik qobiliyati0-53.Pbesa, etyud / 0‘zbekiston kompozitorlarining asarlari0-103a.Asaming mazmuni, shakli, xarakteri va bastakori to‘g‘risidagi bilimlari, nutqi (nutqning ifodaligi) va pedagogik qobiliyati0-54.Musiqiy cholg‘ular tarixi va ulaming ijtimoiy hayotda tutgan o‘mi hamda ahamiyati to‘g‘risidagi bilimlari, nutqi (nutqning ifodaligi) va pedagogik qobiliyati.0-8Jami63 Izoh: OTM kasbiy (ijodiy) imtihon komissiyasi musiqiy cholg‘ular bilan ta’milash majburiyatini olmaydi. Abiturientlar ijro etadigan musiqa cholg‘usini o‘zi bilan birga olib keladi va sozlagan holda ijro etadilar. Kabiy (ijodiy) imtihon jarayonida kontsertmeyster jo‘rligidan foydalanishga yo‘l qo‘yilmaydi.Kasbiy (ijodiy) imtihon komissiyasi a’zolari o‘zlarining ixtisoslik sohasidan kelib chiqqan holda abiturient bilimini baholaydi. Baholar umumlashgan holda e’lon qilinadi. 1.2. Taxminiy asarlar ro‘yhatiFortepiano:Yirik shakldagi asarlar - N.Zakirov “Sonata”, F.Nazarov “Kontsert”, M.Klementi, L.Betxoven, Y.Gadn, V.A.Motsart, F.Shubert, M.I.Glinka, A.K.Glazunov va boshqa chet el kompozitorlar sonatina, sonata va kontsertlari.Polifonik asarlar - I.S. Baxning “Frantsuz syuitalari”, ikki va uch ovozli inventsiyalari, XTK 1- tom prelyudiya va fugalari, shuningdek G.Gendelb, R.Shuman, M.I.Glinka, A.K.Glazunov, D.D.Shostakovich, G.Mushelb kabi kompozitorlaming polifonik asarlari.Pbesa - F.Shopen, Y.Brams, F.List, E.Grig, P.I.Chaykovskiy, S.Raxmaninov, M.Ashrafiy “So‘zsiz qo‘shiq”, X.Azimov “Noktyum”, P.Xalikov “Dutor navolari” va boshqa asarlar, shuningdek K.Chemi, M.Klementi, I.Mosheles, F.Shopen va boshqa kompozitorlar etyudlari.0‘zbek xalq cholg‘ularida:Yirik shakldagi asarlar - 0‘zbekiston va chet el kompozitorlarining sonatina, sonata, kontsert v.b.0‘zbek xalq kuylari - “Dugox”, “Segox”, “Yolgiz”, “Navruzi ajam”, “Rajabiy”, “Kushchinor”, “Tanovar”, “Munojat” va b.0‘zbekiston kompozitorlarining asarlari - F.Vasilbev obrabotkasi “Dutor bayoti”, M.Bafoev “Poema”, F. Nazarov “Poema”si, D.Zakirov “Qo‘shiq va raqs”, “Ko‘rmadim” T.Jalilov, “Otmagay” va boshqalar.Ushbu imtihonda abiturientdan musiqa asarining mazmuni, shakli, xarakteri va ijroviy murakkabligi bo‘yicha turlicha bo‘lgan uchta musiqa asarini kuylab berishlari talab etiladi. Shuningdek, 0‘zbekiston Respublikasi Davlat Madhiyasini kuylab berishi, 0‘zbekistonning mashhur kompozitorlari va taniqli bastakor- sozandalarini bilish va mustaqillik yillarida respublikamiz san’atni yanada rivojlantirish borasida amalga oshirilayotgan ishlar haqida o‘z fikrini bay on etishi talab etiladi. №Xonandalik bo‘yicha ijro etiladigan asar janri va og‘zaki savol-javobBallartaqsimoti 1.Maqom, an’anaviy xonandalik, o‘zbek va chet el kompozitorlarining ariya, romans, estrada qo‘shiqlari, vokal xonandaligi ijrosi, ovoz tembri va sofligi, nutq ravonligi.0-15 la.Asaming mazmuni, shakli, xarakteri va bastakori to‘g‘risidagi bilimlari, nutqi va pedagogik mahorati0-5 2Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 5, 6, 7 - sinf musiqa madaniyati fani dasturidan o‘rin olgan qo‘shiqlardan namunalar kuylash, ovoz tembri va sofligi;0-152aAsaming mazmuni, shakli, xarakteri va bastakori to‘g‘risidagi bilimlari nutqi va pedagogik mahorati0-530‘zbek va chet el xalq qo‘shiqlarini kuylash. - “Omon yor”, “Tanovar”, alia, to‘y marosim qo‘shiqlari, yalla, lapar va h. namunalar kuylash, ovoz tembri va sofligi;0-103aAsaming mazmuni, shakli, xarakteri va bastakori to‘g‘risidagi bilimlari nutqi va pedagogik qobiliyat0-54Xonandalik tarixi, ulaming ijtimoiy hayotda tutgan о‘mi va ahamiyati hamda o‘zbek va chet el kompozitor (bastakor)lari to‘g‘risidagi bilimlari, nutqi va pedagogik qobiliyati.. 0-8Jami63 Izoh: Abiturientlar xonandalik fanidan kasbiy (ijodiy) imtihon vaqtida o‘zi ixtiyoriy cholg‘u asbobida chalib ijro qilishi mumkin. Abiturientlaming iqtidorini va ijodiy qobiliyatini baholash shaffofligini ta’minlanish uchun kasbiy (ijodiy) imtihon jarayonida kontsertmeyster jo‘rligidan foydalanishga yo‘l qo‘yilmaydi.Kasbiy (ijodiy) imtihon komissiyasi a’zolari o‘zlarining ixtisoslik sohasidan kelib chiqqan holda abiturientr bilimini baholaydi. Baholar umumlashgan holda e’lon qilinadi.2.2. Taxminiy asarlar ro‘yxati0‘zbek va chet el kompozitorlar operalaridan ariya, romans, estrada qo‘shiqlari.Umumta’lim maktabning 5-, 6-, 7- sinf musiqa madaniyati fani dasturidan o‘rin olgan qo‘shiqlar.0‘zbek va chet el xalq qo‘shiqlari - “Omon yor”, “Tanovar”, alia, to‘y marosim qo‘shiqlari, у alia, lapar va h.Baholash mezonlariMusiqiy tovush va uning xususiyatlari, musiqiy tizim tovushqatori. Musiqaviy soz, temperatsiyalangan soz. Tovushlaming harfiy tuzilmada ifodalanishi. Tovushlar, interval, akkordlar engarmonizmi. Nota yozuvi, nota cho‘zimlari va ularga qo‘yiladigan tovushlar cho‘zimini uzaytiruvchi qo‘shimcha belgilar, nota yozuvini qisqartirish belgilari. Metr, Ritm, sinkopa, cho‘zimlaming turkumlanishi. Oddiy, Murakkab, Aralash va o‘zgaruvchan metrlar va o‘lchovlar. Oddiy va tarkibli intervallar. Diatonik va Xromatik intervallar. Intervallamingengarmonik tengligi. Intervallaming aylanishi. Ohangdosh (konsonans) va noohangdosh (dissonans) intervallar. Alteratsiya. Lad. Tonallik. Turg‘un va noturg‘un tovushlar hamda ulaming yechilishi. Major va minor ladi. Uchtovushlik va ulaming aylanmalari. Septakkord va ulaming aylanmalari. Og‘ishma, modulyatsiya, transpozitsiya kabi mavzulardagi nazariy materiallami bilish.Major, minor, xalq ladlari tovushqatorlari, intervallar, uchtovushliklar va septakkordlar hamda ulaming aylanmalarini berilgan tovushdan va ko‘rsatilgan tonallikda tuzib va kuylab berish. Kalmikov va Fridkin “Birovozli solfedjio” o‘quv qo‘llanmasidan berilgan kuy misolini notaga qarab kuylash. Interval, akkord, lad tovushqatorlarini tinglab aniqlash. №Musiqa nazariyasi (solfedjio) vazifalar turlariballar taqsimoti1.Nazariy materiallami bilish.0-132.Major, minor, xalq ladlari tovushqatorlari, intervallar, uchtovushliklar va septakkordlar hamda ulaming aylanmalarini berilgan tovushdan va ko‘rsatilgan tonallikda tuzish va kuylash0-203.Takt hissalarini qo‘l harakatini ko‘rsatib kuy misolini notaga qarab kuylash0-154.Tinglab aniqlash0-15Jami63 №Baholash mezoni1-asar2-asar3-asar4-javob1Asar ijrosi yorqin va maromiga yetkazilgan, texnik jihatdan mukammal va badiiy jihatdan ifodali. Og‘zaki javobi to‘laqonli16-2016-2013-157-82Asar ijrosi bir oz kam yorqin bo‘lib, badiiy jihatdan to‘g‘ri, ammo texnik jihatdan mukammal bo‘lib, ayrim noaniqliklarga ega. Og‘zaki javobi to‘liqsiz.11-1511-1510-125-63Cholg‘uda ijro etish ko‘nikmalari sust, lekin ijro jarayonida intilish va qiziqishlari mavjudligi. Og‘zaki javobi noaniq.8-108-107-93-44Asar ijrosi yoddan emas, yoki cholg‘uda ijro etib bera olmasligi. Og‘zaki javobi sust yoki yo‘qligi0-70-70-60-2 №Baholash mezoni1-asar2-asar3-asar4-javob1Asar ijrosi yorqin va maromiga yetkazilgan, intonatsion aniq, toza va ifodali. Og‘zaki javobi to‘laqonli16-2016-2013-157-82Asar ijrosi bir oz kam yorqin bo‘lib, badiiy ijroga yetmaganligi, ayrim noaniq intonatsiyalaming mavjudligi. Og‘zaki javobi to‘liqsiz.11-1511-1510-125-63Kuylash ko‘nikmalari sust, ijrosi noaniq (falsh), lekin ijro jarayonida intilish va qiziqishlari mavjudligi. Og‘zaki javobi to‘liqsiz.8-108-107-93-44Asar ijrosi yoddan yemas, yoki ijro etib bera olmasligi. Og‘zaki javobi sust yoki yo‘qligi.0-70-70-60-2№Baholash mezoni1-vazifa2-vazifa3-vazifa4-vazifa1Vazifaning to‘liq bajarilishi, intonatsiyasi aniq, toza, sof.11-1317-2013-1513-152Vazifaning ayrim noaniqliklar bilan bajarilishi, intonatsiya ayrim joylarda aniq emasligi (falsh).8-1014-1610-1210-123Materialni sust bilishi, intonatsiya ayrim joylarda aniq emasligi (falsh), lekin javob berish jarayonida intilish va qiziqishlari mavjudligi.6-711-138-98-94Materialni bilmasligi, intonatsiya aniq emasligi (falsh)0-50-100-70-7 Ko‘zi ojiz abiturientlaming kasbiy (ijodiy) imtihon natijalarini baholashmezoniYuqorida ta’kidlanganidek 5111100 - “Musiqa ta’limi” yo‘nalishi bo‘yicha o‘tkaziladigan ijodiy imtihon dasturiga ko‘ra shu yo‘nalishga oid bo‘lgan cholg‘u asbobida asar ijro etish, qo‘shiq kuylash, musiqa savodxonligi va solfedjio fanlaridan abiturientlaming bilim, malaka va ko‘mkmalarini aniqlash talablari kiritilgan.Har bir ko‘’zi ojiz abiturient ijodiy imtihon yakuni bo‘yicha jami 5 baho to‘plash imkoniga ega. To‘planadigan baho predmetlar bo‘yicha quyidagicha taqsimlanadi:Cholg‘u ijrochiligi - 5 baho;Qo‘shiq kuylash - 5 baho;Umumiy 5 bahoning 2 va undan past bahoga baholangan abiturientlar о ‘ qishga tavsiya etilmaydi. Ijodiy imtihon predmetlari bo‘yicha belgilangan ballar taqsimotiBahoAbiturientning bilim darajasi baholanishida quyidagilare’tiborga olinadi5 (a’lo)Musiqiy ta’lim bo‘yicha barcha dasturdagi belgilangan asarlar ifodali, to‘liq va mukammal, mahorat bilan ijro etilsa, ijodiy fikrlay olishi, qo‘shiq kuylash bo‘yicha 2 ta turli xarakterdagi va keng diapazondagi (ovoz kengligi va kuchli namoyish etish uchun) qo‘shiq ijro etilishi, Cholg‘uda ijro tekis, nafas olish qoidalariga rioya qilib badiiy jihatdan mahorat bilan bajarilsa, berilgan dasturdagi vazifalami nazariy va amaliy tomondan to‘g‘ri hamda to‘liq bajarilganligi, solfedjioni o‘qish va kuylash mahorati yuqori bo‘lsa.4 (yaxshi)Musiqiy ta’lim bo‘yicha barcha dasturdagi belgilangan asarlar ifodali ijro etilsa. Cholg‘uda ijro tekis, nafas olish qoidalariga rioya qilishdan chekinsa, badiiy jihatdan mahorat bilan bajarilsa, berilgan dasturdagi vazifalami nazariy va amaliy tomondan to‘g‘ri bajarilsa, Solfedjioni o‘qish va kuylash mahorati yetarli bo‘lsa.3(qoniqarli)Cholg‘uda ijro uchun tanlangan asarlar biroz sodda va bir xil turdagi (xarakterdagi) asarlar bo‘lsa, ijro badiiy jihatdan nisbatan sayozroq ijro etilsa, ijroda so‘zlar yoddan aytib berilmasa, kuy ohangda va badiiylikda xatoliklarga yo‘l qo‘yilsa.2(qoniqarsiz)Cholg‘uda ijro qilingan asar matnidan chekinish, xatolarga yo‘l qo‘yilsa, badiiy tomonidan mazmunini yetkazib ijro eta olmasa, asar ijrosida matndan, sur’atdan chiqib ketish va badiiy ijroda xatolikka yo‘l qo‘yilsa va ifodasiz ijro etilsa.VII. Apellyatsiya komissiyasi tarkibi va uning faoliyatinitashkil etishApellyatsiya komissiyasi kasbiy (ijodiy) imtihon komissiyasi faoliyatini yo‘lga qo‘yilishi bilan bir paytda 2019-2020 o‘quv yili qabul komissiyasi tomonidan tashkil etiladi.Abiturient kasbiy (ijodiy) imtihon natijalari e’lon qilingan kundan boshlab, 24 soat ichida apellyatsiya komissiyasiga murojaat etishi shart. Aks holda ko‘rsatilgan muddatdan o‘tib qilingan murojaat inobatga olinmaydi.Apellyatsiya komissiyasi abiturientlar tomonidan bildirilgan og‘zaki va yozma murojaatlarga javob beradi.Abiturient tomonidan bildirilgan murojaatni ко‘rib chiqadi va 24 soat ichida xulosalami ma’lum qiladi.
