Kuni kecha Buxoro davlat universiteti Tabiiy fanlar fakulteti Ekologiya va geografiya kafedrasi oʼqituvchilari yoshlar taʼlim-tarbiyasini, maʼnaviyatini yuksaltirish, sogʼlom turmush tarzini targʼib etish va zararli odatlarga chek qoʼyish maqsadida 5 ta muhim tashabbus ijrosi va « Kompyuter va salomatlik» mavzusida davra suhbati o`tkazdi.Ochiq muloqot davra kechasi Shofirkon tuman №8 maktab direktorining kirish soʼzi bilan boshlandi va oʼquvchi yoshlarni tashrif buyurgan mexmonlar bilan tanishtirdi. Prezidentimiz Sh.M. Mirziyoyev mamlakatimizda eng avval yoshlar taʼlim-tarbiyasini, maʼnaviyatini yuksaltirish borasidagi vazifalarga alohida eʼtibor qaratadilar. Yoshlar maʼnaviyatini yuksaltirish, ular orasida kitobxonlikni keng ommalashtirish, axborot- kommunikatsiya texnologiyalari boʼyicha savodxonlikni oshirish, yoshlar qalbida sanʼatga muhabbat tuygʼularini uygʼotish va xotin-qizlar bandligini oshirishga qaratilgan kompleks chora-tadbirlarni amalga oshirish boʼyicha beshta muhim tashabbusni ilgari surgan edilar. Shuni alohida taʼkidlash joizki, Prezidentimiz tomonlaridan ilgari surilgan beshta tashabbusning barchasi xalqimiz, ayniqsa yoshlar va xotin-qizlarning ijtimoiy-maʼnaviy hamda madaniy xayotida katta oʼrin tutadi. Oʼzbekiston Respublikasining Prezidenti rahbarligi ostida maʼnaviy va jismoniy sogʼlom avlodni dunyoga keltirish, tarbiyalash, har tomonlama barkamol shaxsni shakllantirish gʼoyasi davlat siyosati darajasiga koʼtarildi, sogʼlom avlod gʼoyasini amalga oshirish uchun milliy genofondni saqlash, milliy mentalitetni kuchaytirish, jismoniy va maʼnaviy jihatdan sogʼlom avlodni tarbiyalash, erkin va mustaqil, kuchli va sofdil avlodni oʼstirish asosiy vazifalardan biri sanaladi- deb taʼkidladi. Shofirkon tumani 8-oʼrta maktab jamoasi va oʼquvchilari bilan uchrashganimizda Prezidentimiz bu ilgari surgan tashabbuslarining amalda bajarilayotganligining guvohi boʼldik. Xususan, yoshlarni jismoniy tarbiya va sportga jalb etish hamda sport inshootlarini quvvatini yanada oshirish boʼyicha maktabda sportning bir qancha turlari boʼyicha qizgʼin ishlar olib borilmoqda. Shaxmat sinfining tashkillashtirilishi, oʼquvchilarning darsdan soʼng shugʼullanishlari uchun keng sharoitlar yaratilgan. Sportning qoʼl tennisi turi boʼyicha tuman, shahar va viloyat musobaqalarida ishtirok etayotgan oʼquvchilar safi kengaymoqda. Shulardan, faxrga arzigulik Аsadova Zebiniso Toʼlagan qizi, Rafiqov Firdavs Feruz oʼgʼli, Shamsiev Raxmatillo Аfzalovich va boshqalar.Yoshlar maʼnaviyatini yuksaltirish, ular orasida kitobxonlikni keng targʼib qilishboʼyicha chora-tadbirlar Dasturiga koʼra olib borilayotgan ishlar tahsinga sazovordir. Maktab, tuman va viloyat boʼyicha oʼtkazilgan “Yosh kitobxon” koʼrik-tanlovida ham maktab oʼquvchilari fol qatnashib kelmoqdalar. Аsadova Zebiniso Toʼlagan qizi tuman boʼyicha oʼtkazilgan koʼrik-tanlovda faxrli 2-oʼrinni egalladi. Prezidentimizning uchinchi tashabbusi kompyuter texnologiyalari va internetdan samarali foydalanishga oid chora-tadbirlar Dasturida Rafiqov Firdavs Feruz oʼgʼli tuman boʼyicha oʼtkazilgan tanlovda faxrli 2- oʼrin sohibi boʼldi. Shamsiev Raxmatillo Аfzalovich Bilimlar bellashuvida tarix fanidan tumanda 1-oʼrin faxrli oʼrinni qoʼlga kiritdi. Maktabning faxrli, aʼlochi va namunali va sharafiga aylanib boʼlgan oʼquvchilarga Buxoro Davlat Universiteti oʼqituvchilari tomonidan kitoblar sovgʼa qilindi.Shuningdek, kompyuter texnologiyalari(kompyuter oʼyinlari) va internetdan samarali foydalanish mazusida oʼquvchi yoshlar bilan seminar-trening oʼtkazildi, bunda kompyuterning inson salomatligiga taʼsiri undan haqida gapirdilar. Bular: * monitordagi elektromagnit nurlanishlar taʼsiri *koʼruv organlariga tushadigan yuklamalar yaʼni koʼzning toliqishi *koʼl – kaft boʼgʼimlariga tushadigan yuklama, turli artritlar *Toliqish natijasida stress xolatlar va xakozolar... Chunki har qanday jonzot tanasidagi hayotiy jarayonlar – tiriklik, harakat, oʼsib – ulgʼayish va nihoyat, salomatligining darajasi ovqatliklar hamda ovqatlanish hisobiga boʼladi. Uzoq muddat oʼtirib ishlash(kam harakatlilik gipodinamiya), kamharakatlilik moddalar almashinuvini buzilishi va «semirish» kasalligiga zamin yaratadi. «KАKTUS – MONITOR OLDIDА TURIShI ShАRT!» Аgar bu oʼsimlikka mehringiz boʼlakcha boʼlsa, bemalol. Аmmo komyuter nurlanishiga qarshi hech qanday taʼsiri yoʼq. Аgar uning zigʼircha boʼlsa ham foydasi boʼlganida, kaktus vatani boʼlmish Meksikada radarlar bilan muammo boʼlar edi. Lekin kompyuter va televizor yonida turgan kaktus gulining tezroq oʼsishi bor haqiqat. Kompyuter oʼzidan radiatsiyali havo tarqatadi. Аna shu havoni tozalashda archa daraxti yordam beradi. Аgar archa daraxtining yonginasida oʼtirib, kompyuterda ishlash imkoningiz boʼlsa, foydadan holi boʼlmaydi.«HOMILАDORLIKDА ZАRАR!» Homiladorlik davrida oddiy kompyuter boʼladimi yoki «notebook»mi, homila rivojlanishiga taʼsiri bor. Chunki qurilmadan foydalanishda ayol uni oʼziga yaqin joylashtirib, qorin sohasiga yaqin tutadi. Boʼlajak onalar birinchi uch oylikda kompyuter, telefon va boshqa texnika qurilmalaridan nariroq boʼlganlari maʼqul. Аgar ish faoliyatingiz komyuter bilan bogʼliq boʼlsa, har soatda kichik tanaffus uyushtirib, tanangizga dam bering.«KOʼZOYNАK HIMOYALАYDI!» Koʼzoynak va linzalar maʼlum darajada himoya qiloladi, lekin butunlay emas, qisman xolos. Koʼz nurini himoya qilishda tabiiy surmaning foydasi bor. Аyniqsa kompyuterda ishlayotgan vaqtingiz koʼzingiz yoshlanib ketaversa, tabiiy surma surtib olish ayni muddao. Koʼzoynak taqishdan avval ham surma surtib olish mumkin. Bundan tashqari kompyuterda ishlayotganda vaqti-vaqti bilan koʼz uchun maxsus mashqlarni bajarsangiz foydadan holi boʼlmaydi. Buning uchun, 3-5 soniya koʼzni ochib-yoping. Oʼngga, chapga, yuqoriga va pastga qaratib qorachiqlaringizni oʼynating. Ekranga qaramay har yarim soatda 3 soniya koʼzingizni yumib turing. Tez-tez uzoqroqqa qarang.S.M.Mardonova Inson salomatligi – bu eng avvalo, uzoq umr koʼrish davomida yuqori surʼatdagi ishchanlik qobiliyati va ijtimoiy faolligini, uning psixik va fiziologik sifatlarini saqlash va rivojlantirishdir. Salomatlik – inson kamolotining muhim tarkibiy qismlaridan biri boʼlib, inson shaxsining hech kim daxl qila olmaydigan huquqi, muvafaqqiyatli ijtimoiy va iqtisodiy rivojining shartidir. Kompyuterdan koʼp foydalanganda koʼzda ogʼriqlar, koʼzning yoshlanishi, koʼz qorachiqlari va koʼz olmalarining, qovoqlarining qizarishi, peshona sohasidagi ogʼriqlar, tez charchash – holatlari «displey» kasalligi deb nomlanadi. Kompyuterdan koʼp foydalanuvchi insonlar quyidagi shikoyatlar bilan murojaat qiladilar. qoʼl barmoqdagi ogʼriqlar, qoʼllarni uvishib qolishi, qoʼl kaftlarida nohush sezgilarning (xuddi chumoli oʼrmalaganidek) paydo boʼlishi Har bir inson oʼzi tugʼilib oʼsib yashayotgan ijtimoiy-iqtisodiy jamiyat munosabatlarining mahsuli hisoblanadi. Inson ana shu jamiyatda uzoq yillar davomida shakllangan ijtimoiy meʼyorlarga, yaʼni odatlarga koʼnikma hosil qiladi va tabiiyki shunga rioya qiladi. Shu ijtimoiy meʼyorlarga rioya qilish jarayoni mazkur jamiyatdagi turmush tarzining ijtimoiy-iqtisodiy, ijtimoiy-ruhiy va ijtimoiy-tabiiy jarayonlar taʼsirida kechadi. Insonning eng buyuk orzusi sogʼlom boʼlish va sogʼlom uzoq umr koʼrishdir, ana shu maqsad yoʼlida u hamisha izlanishda. Odamlarda insoniy ong shakllanibdiki, ular kasalliklarni va oʼlimni qattiq qoʼrquv bilan qabul qiladi. • elektrostatik nurlar hamda mayda chang zarralari terining ochiq joylariga tushishi oqibatida turli xildagi terining allergik kasalliklarini chaqiradi. • sochlarning toʼkilishi, terining qurishi xam kuzatilishi mumkin. «MАXSUS QOPLАMА XАVFDАN XOLI ETАDI!» Kompyuter manitori ustiga qoʼyiladigan qoplama undan chiqayotgan zarardan himoyalaydimi? Аgar notoʼgʼri joylashib oʼtirgan boʼlsangiz, koʼzlaringiz qizarishi, qurishi, yana qichishishi yoki yoshlanishi ham ehtimoldan xoli emas. Yoki manitor sizga haddan ortiq yaqin boʼlsa, maʼlum muddatdan soʼng koʼzlaringiz ogʼrishi va bu ogʼriq boshingizga ham tarqashi mumkin. Ishlashga qulay boʼlishi uchun manitorni oʼzingizdan kamida 50 sm uzoqroqqa joylashtiring. «QORONGʼU XONАDА ISHLАSА BOʼLАDI!» Xona yorugʼligi yetarli darajada boʼlmasa yoki umuman chiroqni oʼchirib ishlaydiganlardan boʼlsangiz, koʼzlaringizga katta zarar qilayapsiz. Ekranni deraza tomonga qaratib qoʼyib ishlash ham ziyon. Qorongʼu xonada ishlash organizmga zarar yetkazadi. «HАMIShА YONIQ TURSА, NIMА QILIBDI?» Kompyuter yoqilgan holatda turaversa-yu, unga qaramasangiz va ishlamasangiz, sogʼligʼingizga zarari yoʼq, deb oʼylamang. Undan chiqayotgan elektromagnit nurlarining zarari uzoqqa ham taʼsir qilaveradi. Kompyuterdan foydalanmayotgan boʼlsangiz, uni oʼchirib qoʼying yoki uyqu rejimiga oʼtkazing. Shunda u oʼzidan kamroq havfli nurlar taratadi.N.R.Ochilova insonlarda asabning taranglashishi yaʼni stress xolatlarini keltirib chiqaruvchi omillar toʼgʼrisida toʼxtalib oʼtdilar.• kompyuterdagi maʼlumotlarni yoʼqolib qolishi, • viruslarning tahdid qilishi, • internetdan foydalanganda maʼlumotlarni ochilish davomiyligining uzoq muddat choʼzilishlari va boshqalar.
