Ilm – insonning yagona najot yo‘li. Albatta, bir qarashda bu balandparvoz gapga o‘xshaydi. Lekin, e’tibor bilan qaraydigan bo‘lsak barcha muammolarning echimi, albatta, ilm sohiblariga bog‘liq. Eng oddiy jabhalardan tortib olamshumul yangiliklarning ortida ham olim va ilm ahillarining buyuk xizmatlari yotadi. Ilm-fan mamlakat taraqqiyoti va farovonligining asosidir. Ayniqsa, barcha sohada yangiliklarga intilish, raqobat kuchayib borayotgan bugungi davr iqtisodiy salohiyatni mustahkamlab borish uchun ilg‘or ilmiy ishlanmalar va texnikaviy yutuqlardan samarali foydalanish talab etmoqda.Darhaqiqat, bugun yurtimizda yangi tarixiy davr boshlandi. Bu esa jamiyatimizning barcha jabhasida, jumladan, siyosat, iqtisodiyot, ijtimoiy-gumanitar yo‘nalishlari va albatta, ilm-fanda jadal rivojlanishni talab etayapti. Chunki, ilm-fan hamda hayot o‘rtasida shunday uzviy bog‘liqlik mavjudki, agar u turmushimizga qancha ko‘p xizmat qilsa, hayotimiz ham ilm-fanni bundan-da ko‘proq boyitadi. Prezidentimiz tomonidan bildirilgan ustuvor vazifalardan shuni chuqur his etish, anglash mumkinki, ilm-fan va u bilan muntazam shug‘ullanayotganlar davlatimizning doimo e’tiboridadir. Muhtaram Prezidentimiz oliy ta’lim tizimining vazifasi faqat talabalarga dars berishdan iborat emas, deb ta’kidlagan edilar. Universitet va institutlarimizda ilm-fan sohasida faol izlanishlar olib borilayotgani, yoshlarni ilmiy-tadqiqot ishlariga, katta-katta loyihalarga jalb etish vazifasini qo‘yadi. Ushbu muassasalarda ilmiy-tadqiqot ishlarini yanada rivojlantirish maqsadida ilmiy-texnik dasturlar doirasida amalga oshiriladigan loyihalar ko‘lamini 3 barobar kengaytirish, doktoranturaga qabul kvotalarini 4 barobarga oshirish zarurligini alohida ta’kidlangan.KUN.UZ saytida 2020 yil 17 noyabrda yozilgan maqola, ilmiy unvonli kadrlar tayyorlash sun’iy ravishda ko‘payib ketayotganligi haqida bildirilgan fikrlar bugungi kunda davlatimiz rahbari tomonidan olib borayotgan siyosatlariga qandaydir e’tirozli holatni keltirib chiqaradi. Jumladan, bugungi bunda mamlakatimizda ilmiy pedagogik kadrlar tayyorlash tizimini takomillashtirish, respublika oliy ta’lim muassasalarining ilmiy salohiyatini 65% dan oshirish hamda rivojlangan mamlakatlar oliy ta’lim muassasalari qatoriga ko‘tarish sohasida olib borilayotgan qator tadbirlar yoshlarning ilmiy tadqiqot sohasiga bo‘lgan qiziqishining ortganligi quvonarli hol sanaladi.O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019 yil 8 oktyabrdagi PF-5847-son Farmoniga muvofiq 2030 yilgacha oliy ta’lim bilan qamrab olish darajasini 50% ga va shunga muvofiq ravishda OTMlarning ilmiy salohiyati darajasini 70% ga olib chiqish vazifalari belgilangan. Mazkur Farmonning ijrosidan kelib chiqadigan bo‘lsak, birinchidan, bundan 10 yil oldin birgina Buxoro davlat universitetida talabalarning umumiy kontingenti 6000 nafardan oshmas edi. Unda universitetning umumiy salohiyati 32% edi. Bugungi kunda oliy ta’limni rivojlantirish sohasida olib borilayotgan islohotlar natijasida universitet talabaga kontingenti 21 ming nafar etdi. O‘z-o‘zidan ayonki, talabalar kontingenti oshgan sayin yangi o‘qituvchilarni ishga qabul qilish natijasida universitetning ilmiy salohiyati pasayib ketish holati kuzatiladi. 2030 yilgacha qabul kvotalari qamrovini inobatga olib, universitetda har yili 100 ortiq dissertatsiya himoyalari bo‘lsagina ilmiy salohiyat 70%ni tashkil qilish mumkin.Mamlakatimizda ilm-fanni yanada ravnaq toptirish, yoshlarimizni chuqur bilim, yuksak ma’naviyat va madaniyat egasi etib tarbiyalash, raqobatbardosh iqtisodiyotni shakllantirish borasida boshlagan ishlarimizni jadal davom ettirish va yangi, zamonaviy bosqichga ko‘tarish maqsadida joriy yilga “Ilm, ma’rifat va raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish yili” deb nom berildi. Jumladan, mamlakatimiz oliy ta’lim muassasalari oldida turgan muhim vazifalardan biri jahonning rivojlangan oliy ta’lim muassasalarining 1000 taligiga kirish. Shunday ekan, ushbu muhim vazifa ilmiy salohiyatni oshirish hisobiga amalga oshirilishini esimizdan chiqarmasligimiz lozim.Ikkinchidan, “Ilm-fan va ilmiy faoliyat to‘g‘risida”gi Qonunining 17-moddasida “Oliy ta’lim muassasalarida ilmiy faoliyat yuritish Oliy ta’lim muassasalarining pedagog kadrlari tegishli yo‘nalishlarda ilmiy faoliyat bilan shug‘ullanishlari shart” deb qat’iy belgilab qo‘yilgan. Qolaversa, O‘zbekistonda ilm-fanni rivojlantirish, uning nufuzini oshirish hamda soha xodimlari faoliyatini rag‘batlantirish masalalariga yuqori darajada e’tibor qaratib kelinmoqda. Bugungi kunda ilm-fanni va olimlarni har tomonlama qo‘llab-quvvatlash davlatimizning ustuvor vazifalaridan biri sifatida belgilandi. Aynan mana shu g‘oya respublikamizda ta’lim tizimi va ilm-fanni takomillashtirish bo‘yicha normativ-huquqiy hujjatlarning negizini tashkil qilmoqda.O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining joriy yilning 29 oktyabrь kuni “Ilm-fanni 2030 yilgacha rivojlantirish kontseptsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida”gi Farmoni e’lon qilindi. Mazkur farmon fan-ta’lim tizimini innovatsion rivojlantirish orqali barkamol avlodni voyaga etkazishga qaratilgan sa’y-harakatlardan biri hisoblanadChunonchi, bugungi kunda olib borilayotgan tadqiqotlarni kuzatar ekanmiz, fanning muhim izlanishlari, ishlab chiqarishdagi dolzarb masalalarni echishga bag‘ishlanganligini ko‘rish mumkin. Keyingi 2-3 yillikda himoya qilingan dissertatsiyalarning sifatini ma’lum darajada yuqori baholash mumkin. Chunki dissertatsiyalar OAK tomonidan plagiat tekshiruvidan o‘tkaziladi. Bu qaysidir ma’noda ilmiy tadqiqotlarning samaradorligini oshirishga xizmat qilib kelmoqdXalqimizda “Sholi kurmaksiz bo‘lmas” degan hikmatli gapi bor. Haqiqatni tan olib aytishimiz lozim. Ayrim ko‘chirmakashlik asosida yozilgan dissertatsiyalarni ham uchratish mumkin. Bunday holat OAKning tegishli nizomi asosida attestatsiya ishi to‘xtatilib, tegishli xulosa beriladi. Bizningcha, qaysidir sohada ko‘chirmachilik asosida bajarilayotgan dissertatsiyalarni aniq dalillar asosida bayon etilsa maqsadga muvofiq bo‘lar edi. Chunonchi, ayrim uchraydigan ishlarga tayanib, butun mamlakatimizdagi dissertantlar va ularning ilmiy rahbarlari to‘g‘risida salbiy fikr bildirish, mantiqan to‘g‘ri bo‘lmasa kerak deb o‘ylaymiXulosa sifatida aytish mumkinki, mamlakatimizda yangi davrning poydevori bo‘lmish juda keng miqyosdagi yangicha sifat va qudratga ega zamonaviy innovatsion tizimlarni yaratish jarayonlari davom etmoqda. Davlat rahbarimiz nazarda tutgan Uchinchi renessans - mamlakatimizda ilm-fan taraqqiyotining, iqtisodiyot va jamiyatning, xalqqa xizmat qilish va kishilarni rozi qilishday ezgu niyat bilan amalga oshirilayotgan barcha yutuqlar – kishilariimz va yoshlarimiz aqlu zakovatining, iqtidor va iste’dod quvvatining yorqin tantanasi bo‘lad Qahhorov Siddiq QahhorovBuxoro davlat universitetiPedagogika fanlari doktori, professori
