O‘zbek tilshunosligi kafedrasida f.f.d., professor M.K. Abuzalova rahbarligida 2021-yilda “Tibbiyotga oid atamalar elektron platformasini yaratish” mavzusidagi innovatsion loyiha doirasida quyidagi ishlar bajarildi.
Loyiha mavzusi asosida, o‘zbek tilshunosligida ilk bora soha lingvistikasiga kirishiladi va bu orqali tilshunoslikning tibbiyot sohasi bilan amaliy integratsiyasi amalga oshiriladi. O‘zbek tilida qo‘llaniladigan tibbiy atamalarning tasviriy izohli elektron lug‘ati va uning mobil ilovasini yaratish, ya’ni tibbiy lingvistikaning evfemik, metaforik, perifrastik xususiyatlarini lingvomadaniyatshunoslik nuqtai nazaridan o‘rganish, o‘zbek tilida qo‘llaniladigan mahalliy tibbiy lingvistik birliklarning mazmun-mohiyatini o‘rganish, ularning til madaniyatida tutgan o‘rnini mustahkamlash, yo‘qolib borayotgan noyob milliy tibbiy atamalarni to‘plash, shuningdek, loyiha asosida:
• tibbiyotga oid evfemizmlar, metaforalar, perifrazalarning qisqacha izohli lug‘atlarini nashriy hamda elektron ko‘rinishlarini ishlab chiqish;
ma’lumotlarni qayta ishlash tartibini avtomatlashtirish, yangi faol leksikografik sistemalarni yaratish, buning natijasi sifatida an’anaviy lug‘atlardan avtomatlashgan (elektron) lug‘atlar yaratishga o‘tish;
tibbiyotga oid atamalar elektron platformasini yaratish, tizimda ma’lumotlarni saqlash va qayta ishlash uchun ma’lumotlar bazasini tayyorlash;
aholining tibbiy savodxonligiga qaratilgan reklama va e’lonlar tili bo‘yicha tavsiyalar, namunalar berilgan metodik qo‘llanma ishlab chiqish;
o‘zbek xalq og‘zaki ijodiyotida tibbiyotga oid qo‘llaniladigan paremiologik birliklarni tasniflash va izohlash;
mobil qurilmalar uchun o‘zbek tilida qo‘llaniladigan tibbiy atamalarning tasviriy izohli elektron lug‘atining mobil ilovasini yaratish.
yaratilgan tibbiy lingvistik birliklardan foydalanib, shifokorlar va bemorlardan sotsiologik so‘rovnomalar olish maqsad va vazifa qilib belgilandi.
Hisobot davrida bajariladigan ishlar va ularning kalendar rejaga mosligi:
1. Loyihaning ijrochi guruhi shakllantirilib, yillik ish rejasi tasdiqlandi.
2. Tadqiqot mavzusi bo‘yicha xorij va respublikada amalga oshirilgan ishlarni o‘rganish va tahlil qilish reja asosida amalga oshirildi.
3. Mekhriniso Kadirovna Abuzalova, Nafisa Izatullayevna Gaybullaeva. O`zbek tili evfemizmlarning qisqacha izohli lug`ati. – Buxoro: Durdona nashriyoti. 2021. – 72 b.
4. Mekhriniso Kadirovna Abuzalova, Dilorom Nigmatovna Yuldasheva, Nodira O`tkir qizi Boltayeva. Tibbiy metaforalarning qisqacha izohli lug‘ati.– Buxoro: Durdona nashriyoti. 2021. – 70 b. elektron va nashriy lug‘atlar yaratildi.
5. To‘plangan tibbiy lingvistik birliklarning semantik bazasi shakllantirilib, platformaga joylashtirildi.
6. http://Til.shifo.uz platformaning elektron sayti yaratildi.
7. OAV larda chiqishlar tashkil qilindi.
8. Loyiha doirasida ilmiy maqolalar (Web of Science va Scopus) jurnallarida nashr qilindi.
9. O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi, O‘zbekiston Respublikasi Innovatsion rivojlanish vazirligi, O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligi, O‘zbekiston Respublikasi tadqiqot.uz. markazi, Buxoro davlat universiteti bilan hamkorlikda “Soha lingvistikasi: tilshunoslik va tibbiyot integratsiyasining muammolari, yechimlari, hamda istiqbollari” mavzusida xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya o‘tkazildi.
10. Mobil qurilmalar uchun o‘zbek tilida qo‘llaniladigan tibbiy atamalarning tasviriy izohli elektron lug‘atining mobil ilovasi yaratildi.
Rejadan tashqari bajarilgan ishlar:
1. 2021-yil 20-may kuni Buxoro davlat universiteti huzuridagi ilmiy darajalar beruvchi PhD.03/27.02.2020.Fil.72.09 raqamli Ilmiy kengashida U.Sh.Axmadovaning 10.00.01 – O‘zbek tili ixtisosligida «Perifrazalarning sotsial xoslanishi» mavzusidagi filologiya fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD) ilmiy darajasini olish uchun tayyorlagan dissertatsiyasi himoyasi bo‘lib o‘tdi. Dissertatsiyada tibbiyot xodimlari nutqi perifrazalari ham yoritilgan. Inson salomatligini saqlash uchun kurashuvchi mazkur soha vakillari nutqida o‘ziga xos perifrazalar borligi tibbiyot xodimlari nutqiga xos perifrazalarni ajratishga asos bo‘la olishi ta’kidlangan (Avtoreferat).
2. Sobirova Dilnoza Rasulovna tomonidan 2021-yilning 18-29 yanvar kunlari Markaziy Osiyoning “Ilm-fan va tibbiyot jurnalistikasi” maktabida tahsil olindi (Sertifikat ilova qilinadi).
3. Abuzalova M.K. va Toirova G.I. bilan birgalikda “O‘zbek tilida qo‘llaniladigan tibbiy atamalar elektron platformasi”ni shakllantirish maqsadida tibbiyot soxasida 29 yillik tajribaga ega tibbiy psixolog Ahmadjon Hasanovning "Tibbiy psixologik markazi" da bo‘ldi. Uning sirli bilimlari yordamida, hech qanday dori-darmonsiz so‘zning kuchi ta’sirida sog‘liqni tiklashga qaratilgan navbatdagi "Tibbiy psixologik" darsiga ishtirok etdi.
4. Grant a’zolari tomonidan "Tibbiyotga oid atamalar elektron platformasini yaratish" loyihasi doirasida talabalarga kurs ishi mavzulari bepildi.
5. 2021-yil 8-iyun kuni Buxoro viloyat “Reproduktiv markaziga” borib shifokor va bemor muloqotlari kuzatildi. Shifokorlar uchun “Shirin so‘z tanga davo” mavzusida seminar tashkil qilindi. Ushbu seminar batafsil ma’lumotlari Buxoro viloyat teleradiokanalining “Diyor yangiliklari”, “Istiqlol” televideniyasining “Hudud yangiliklari” ko‘rsatuvida efirga uzatildi.
6. 2021-yil 20-iyun kuni 5A120102 – Lingvistik (O‘zbek tili) mutaxassisligi bo‘yicha M.K.Abuzalova ilmiy rahbarligida magistrant D.A.Axmadovaning “Tibbiy metaforalar” mavzusidagi magistrlik dissertatsiyasi muvaffaqiyatli himoya qilindi.
7. 2021-yil 4-noyabr kuni M.K.Abuzalova ilmiy rahbarligida mustaqil tadqiqotchi Qobilova Aziza Bahriddinovnaning “Tibbiy perifrazalarning lingvomadaniy xususiyatlari (o‘zbek va ingliz tillar misolida) mavzusida 10.00.06 – Qiyosiy adabiyotshunoslik, chog‘ishtirma tilshunoslik, tarjimashunoslik ixtisosligida filologiya fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD) ilmiy darajasini olish uchun yozgan dissertatsiyasining dastlabki seminar muhokamasi bo‘lib o‘tdi.
8. S.A.Nazarova ilmiy rahbarligida “Lingvistika (o‘zbek tili)” mutaxassisligi II bosqich magistrantlari amaliy loyiha doirasida magistrlik ilmiy darajasini olish uchun quyidagi mavzularda:
1) Toshtemirova Sitora “Tibbiy nutq madaniyati va tasviriy vositalari” mavzusida;
2) To‘raeva Shahnoza “ So‘z birikmalarining tibbiy nutqda xoslanishi” mavzusida;
3) Niyozova Mehribonu “Salomatlik mavzusidagi matnlarda nutq madaniyatining ifodasi” mavzusida ilmiy tadqiqot olib bormoqdalar.
9. M.K.Abuzalova, D.R.Sobirova “Tibbiy reklama (tavsiyalar)” Buxoro: Durdona nashriyoti. 2021. – 42 b
10. M.K.Abuzalova, Sh.Islomova “Tilshunoslik va tibbiyot integratsiyasi: tabobatda davo bilan bog‘liq paremiologik birliklar” Buxoro: Durdona nashriyoti. 2021. – 50 b usluliy qo‘llanmalar yaratildi.
Loyiha doirasida 2021-yilda 212 193 221 so‘mlik ishlar bajarildi.
