Buxoro O‘zbekistonning qadimiy madaniy maskanlaridan biri. Uning tarixi, madaniyati O‘zbekistonda yashovchi barcha xalqlar o‘tmishining bir bo‘lagi hisoblanadi. Alohida olingan bir qadimiy hudud o‘tmishini O‘zbekiston tarixi doirasida maxsus o‘rganish O‘zbekiston mustaqillikka erishgandan keyin boshlandi.
Maxsus adabiyotlarning ozligi, borlarini esa qo‘lga kiritish imkoniyatining cheklanganligi, o‘quv qo‘llanma va darsliklarning yo‘qligi talabalarga bu kursni o‘zlashtirish uchun qiyinchilik tug‘dirardi. Buxoro tarixiga oid ma’lumotlarning turli akademik nashrlar va ilmiy adabiyotlarga sochilib ketganligi muammoni yanada chigillashtirar edi.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoyevning 2018 yil fevralda Buxoro viloyatiga tashrifi Buxoro tarixini maxsus o‘qitish borasidagi masalaning ijobiy yechim topishiga yo‘l ochdi. Prezidentimiz tomonidan Buxoro davlat universiteti huzurida Buxoro tarixi ta’lim yo‘nalishini ochish to‘g‘risida berilgan topshiriqqa binoan 2018-2019 o‘quv yilida 5121000-“Tarix.Buxoro tarixi” bakalavriat ta’lim yo‘nalishi tashkil etilib, hozirgi paytda unda talabalar tahsil olmoqda. O‘qitilayotgan va o‘qitilishi mo‘ljallanayotgan maxsus fanlar, umumkasbiy fanlar Buxoro tarixining barcha masalalarini qamrab oladi, chunki yo‘nalishning asosiy maqsadi Buxoro tarixi bo‘yicha malakali kadrlar tayyorlashdan iboratdir.
Shu jihatdan yangi nashrdan chiqqan, manbashunos, tarixshunos olim, Buxoro tarixining bilimdoni va tadqiqotchisi, Buxoro tarixiga oid ko‘plab tarixiy kitoblar, o‘quv qo‘llanma va darsliklar muallifi, Buxoro davlat universiteti, “Arxeologiya va Buxoro tarixi” kafedrasi professori, tarix fanlari doktori, Halim Hojiyevich To‘rayevning “Buxoro tarixi yozma manbalari” (Buxoro: Durdona, 2023, sahifa 201.) darslik kitobi bo‘lib, ushbu darslik Buxoro davlat universiteti, Tarix va yuridik fakultetining 5121000 - Tarix.Buxoro tarixi va 60220400 - Arxeologiya bakalavriat ta’lim yo‘nalishi talabalari uchun mo‘ljallangan.
Muhim manbaviy ahamiyatga molik “Buxoro tarixi yozma manbalari” darslik kitobi, 201 sahifadan iborat bo‘lib, Buxoro tarixiga oid yozilgan qadimgi yozma manbalardan – XX asr boshlarigacha bo‘lgan tarixiy davrni qamrab oladi. Manbashunos olim, t.f.d, professor H.To‘rayevning ushbu darsligi Buxoro tarixiga oid yozma manbalar, avvalo manbashunoslik fani tarixi, manbaviy tahlillar, yozilgan tarixiy asarlar, qo‘lyozmalar, esdaliklar, xotiralar, tosh bosma kitoblar, vasiqalar, nomalar, tosh bitiklar, qo‘lyozma hujjat turlari, shaxsiy kolleksiya hujjatlari, Qushbegi arxivi hujjatlarining Buxoro tarixini o‘rganishdagi ahamiyati va boshqa muhim ma’lumotlari bilan alohida ajralib turadi.
“Arxeologiya va Buxoro tarixi” kafedrasi professori, tarix fanlari doktori H.To‘rayev Buxoro tarixiga oid ko‘plab tarixiy kitoblar, o‘quv qo‘llanma va darsliklar muallifi hisoblanadi, Jumladan, “Buxoro tarixi” (o‘quv qo‘llanma, 2020), “Buxoro toponimikasi” (darslik, 2021) manbashunos olim tomonidan yozilgan va tayyorlangan.
Yangi nashrdan chiqqan, “Buxoro tarixi yozma manbalar” darsligi Buxoro davlat universitetining “Tarix. Buxoro tarixi”, “Arxeologiya” bakalavriat ta’lim yo‘nalishi talabalari uchun muhim darslik-kitob va Buxoro tarixi bilan qiziquvchi barcha ilm-fan ixlosmandlari uchun esa albatta muhim tarixiy-manbaviy asar sifatida xizmat qila oladi.
“Arxeologiya va Buxoro tarixi” kafedrasi professori, tarix fanlari doktori, ustozimiz H.To‘rayevga mustahkam sog‘lik-salomatlik, ilmiy barkamollik tilaymiz va Buxoro tarixiga oid bo‘lgan yangi-yangi ana shunday tarixiy kitob va asarlarni kutib qolamiz.
Temirov Farrux Umedovich,
BuxDU, “Arxeologiya va Buxoro tarixi”
kafedrasi mudiri, t.f.f.d (PhD) dotsent
