2021 yil 4 iyul. Mamlakatimizda geliotexnika fanining ustunlaridan biri Rabbonaqul akaning (hamma sevib Rabbon aka deyishardi) vafoti haqidagi noxush xabarni eshitgan har bir kishi “Eh afsus, haqiqiy INSON va OLIM edi, joyi jannatda bo‘lsin” deya qo‘lini ochib fotiha qilardi. Biz Buxorolik ziyolilar esa qalbimiz qayg‘uga botgan holda Hazrat Bahovaddin Naqshbandiy ziyoratgohiga borib hamyurtimiz va domlamiz haqlariga duoi-fotiha qildik, esladik, yig‘ladik, bu inson tomonidan jamiyat va insonlar uchun qilingan benihoya ko‘p yaxshi amallarni takror–takror yodga oldik. G‘oyibona bo‘lsa-da oila a’zolariga Ollohdan sabr-toqat, sog‘-salomatlik va xotirjamlik tiladik. Ilohim, hammamiz uchun ustoz, chinakam do‘st, taniqli olim va haqiqiy inson-Rabbon akamizni Ollohim rahmatiga olgan bo‘lsin.Rahmatli Rabbon akani birinchi bor 1963 yilda, Buxoro davlat pedagogika instituti fizika-matematika fakulьtetining talabaligiga qabul qilingan yilim taniganman. O‘shanda Ark qo‘rg‘onining deyarli qarshisida joylashgan fakulьtet hududining shimoli-g‘arbiy qismida ikki qavatli bir bino bo‘lib, binoning tomida ko‘chma teleskoplar joylashgan edi. Bu joy Er sun’iy yo‘ldoshlarini teleskoplar orqali kuzatib, ularni haqiqatan ham osmonning aynan shu hududidan uchib o‘tganligini tasdiqlovchi hujjatlarni rasmiylashtirib uchishni boshqarish ittifoq qo‘mitasiga uzatuvchi vizual stantsiya edi. Mazkur vazifalarni ado etuvchi xodimlardan biri-3-kurs talabasi Rabbon aka ekan. 1-kurs talabalarining fakulьtet bilan tanishuv doirasidagi tadbirlardan birini aynan anashu iqtidorli talaba bizlar bilan shu stantsiyada o‘tkazgan. Qoyil qolganmiz, shu talabadek bo‘lishni orzu qilganmiz. Taqdir ekan, keyingi hayotimiz geliotexnika orqali chambarchas bog‘lanib ketdi. Domla bilan birga ko‘plab ilmiy safarlarda bo‘ldik, katta-katta ilmiy anjumanlarda qatnashdik, ko‘plab muammolarni birgalashib hal qildik, mehmon bo‘ldilar, mehmonlari bo‘ldik. Men shunday inson bilan do‘st tutunganimdan, uzoq yillar fan sohasida hamkorlik qilganimdan faxrlanaman.R.Avezov mamlakatimizda geliotexnikaning mustahkam poydevorini qurgan taniqli entsiklopedik olim akademik G‘iyos Yoqubovich Umarovning eng sodiq shogirdlaridan biri va hamkori edi. Ustoz G‘iyos Yoqubovich domla (joylari jannatda bo‘lsin) yuqori temperaturali quyosh qurilmalari bo‘yicha muammolar yuzaga kelganda ko‘pincha Romen Abdullaevich Zohidovga, past temperaturali quyosh qurilmalari bo‘yicha Rabbon akaga yuzlanardilar. Mamlakatimizda geliotexnikaning rivojlanishida va quyosh energiyasidan foydalanish bo‘yicha amaliy qadamlarning yo‘lga qo‘yilishida R.Avezovning juda katta xizmatlari borligi ayni haqiqatdir. Rabbon aka o‘zini geliotexnika fani rivojiga bag‘ishlagan zabardast, mehnatkash, kamtarin olim, yoshlarning sevimli murabbiysi, maslahatchisi edi. Uning inson sifatida yon atrofdagilarga munosabati tahsinga sazovor, haqiqiy odamona va olimona edi. Ko‘plab olim shogirdlar etishtirdi. Uni mamlakatmiz oliy ta’lim tizimida mehnat qilayotgan rahbarlardan tortib oddiy o‘qituvchilargacha yaxshi tanishardi, hurmat qilishardi. Umrining asosiy qismini o‘tkazgan fizika-texnika instituti jamoasi uchun Rabbon akaning hayoti va faoliyati hamma vaqt ibrat rolini o‘ynadi. Jamoadagi katta xizmatlari bois davlatimizning yuksak “Mehnat shuhrati” ordeni bilan taqdirlangan edi. Nafaqat mamlakatimiz ilmiy jamoatchiligi orasida, balki, jahon geliotexnik olimlari orasida ham chin do‘stlari va hamfikrlari ko‘p edi. Xalqaro ilmiy jurnallar, turli xalqaro tashkilotlarning xalq uchun foydali bo‘lgan faoliyatida beminnat xizmatlar qildi. Ko‘plab ilmiy asarlar yozdi, ixtirolar qildi , yuzlab ilmiy maholalari xalqaro va Respublika ilmiy jurnallari va to‘plamlarida chop etildi. Oqil va oqila farzandlarni tarbiyalab haqiqiy hayotga yo‘lladi, qizi –Nilufar Avezova otasi izidan borib texnika fanlari doktori, professor darajasiga erishdi. Qisqasi, bu zabardast olim yoshligidan tortib to oxirgi nafasigacha xalq xizmatida bo‘ldi, yaxshi inson va olim sifatida nom qoldirdi. Rabbon akaning xayrli ishlari davom etadi, chunki u tarbiyalagan shogirdlar ham zabardast yoshlardir.Oxirgi uchrashuvlardan lavhalar. Rasmlar O‘zR FA fizika-texnika instituti majlislar zalida 2021 yil 21 may kuni “Yangi materiallar va geliotexnologiyalar” mavzusida o‘tkazilgan xalqaro ilmiy konferentsiya doirasida akademik G‘iyos Yoqubovich Umarovning 100 yilligiga bag‘ishlangan tantanali yig‘ilish davomida olingan.Turob Doniyorovich Jo‘raev - texnika fanlari nomzodi, dotsent
