Milliy istiqlol o‘zbek xalqi tarixida tamoman yangi davrni boshlab berdi. Bu esa milliy dunyoqarash, milliy tafakkur,milliy g‘oya,umuminsoniy qadriyatlar, vijdon erkinligi, ma’naviy yangilanish, ayniqsa tafakkur va tarixiy haqikatning qaror topishida muhim omil hisoblanadi.Mustabid tuzum davrida qatag‘on siyosati xalqni xalq, millatni millat, insonni insonligidan ayirdi. Qatag‘on davlatni tuzumni ommaviy jazolash, qiynoqqa solish, begunoh xalqni arosatda tutqunlikda ushlab turish, qo‘rqitish, tazyiq o‘tkazish quroliga aylandi.U barcha xalqlar katorida O‘zbekiston xalqi boshiga ham mislsiz kulfatlar yog‘dirdi.Istiqlol tufayli bunday qismatga duchor bo‘lgan yurtdoshlarimizni aniqlash ularning nomlarini abadiylashtirish va tarix zarvaraqlariga muhrlash borasida ko‘plab savobli ishlar amalga oshirildi.O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 1999 yil 12 maydagi “Qatag‘on qurbonlari xotirasini abadiylashtirish to‘g‘risida”gi farmoyishi va O‘uzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining o‘sha yili 22 iyuldagi “Vatan va xalq ozodligi yo‘lida qurbon bo‘lgan fidoyilar xotirasini abadiylashtirish to‘g‘risida” gi qarori qagag‘on qurbonlari tarixini o‘rganish, ularning nomlarini abadiylashtirish uchun huquqiy asos bo‘lib xizmat qildi.O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2001 yil 1 maydagi “Qatag‘on qurbonlarini yod etish kunini belgilash to‘g‘risida” gi Farmoni esa mazkur mavzuni tadqiq etish uchun katta imkoniyatlar ufqini ochib berdi. Ana shu hujjatlar asosida “Shahidlar xotirasi” xayriya jamg‘armasi tuzilib, Toshkent shahrida “Shahidlar xotirasi” yodgorlik majmuasi barpo etildi va bu joy qatag‘on qurbonlari otilgan qatlgoh bo‘lganligi inobatga olinib,yirik ziyoratgohga aylantirildi. Shu erda “Qatag‘on qurbonlari xotirasi ” muzeyi ham barpo etildi.O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.Mirziyoevning 2017 yil 31 avgust kuni “Qatag‘on qurbonlari xotirasi” muzeyiga tashrifi chog‘ida mazkur muzey bo‘limlarini viloyatlarda ham tashkil etish lozimligi ta’kidlangan edi. Shundan kelib chiqib, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2017 yil 22 noyabrdagi 936- sonli qarori bilan barcha viloyatlardagi oliygohlar tuzilmasida “Qatag‘on qurbonlari xotirasi muzeyi” ning tashkil etilishi belgilandi. Buxoro davlat universitetida ham ushbu qaror ijrosiga kirishilib, 2018 yil 18-may Xalqaro muzeylar kuni munosabati bilan oliygohda “Qatag‘on qurbonlari xotirasi muzeyi” tashkil etilgan edi. “Qatag‘on qurbonlarini yod etish kuni” munosobati bilan BuxDU tuzilmasidagi Qatag‘on qurbonlari xotirasi muzeyida bir qator tadbirlar bo‘lib o‘tmoqda. Jumladan, 2020 yil 31-avgustь kuni BuxDU Tarix va madaniy meros fakulьteti Jahon tarixi kafedrasi, Respublika “Ma’rifat” targ‘iborchilari jamiyati va №9116 Harbiy qism hamkorligida “Millat istiqloli uchun kurashgan qatag‘on qurbonlarini yod etish-insoniy burchimizdir” mavzusida ma’naviy – ma’rifiy tadbir bo‘lib o‘tdi.Tadbirni Tarix va madaniy meros fakulьteti dekani J.R. Jo‘raev ochib berdi va ishtirokchilarga “O‘zbekiston Respublikasi Davlat mustaqilligining 29 yilligiga bag‘ishlab “Sen- qudrat manbai, saodat maskani, jonajon O‘zbekistonim!” mavzusida ma’ruza qildi.BuxDU Jahon tarixi kafedrasi mudiri O. R. Rashidov ham “O‘zbekistonda bolьsheviklarning qatag‘onlik siyosati yoxud ulkan jinoyatlar” nomli ma’ruzasi tinglovchilarga katta qiziqish uyg‘otdi. So‘ng, “Istibdoddan istiqlolga” nomli video-rolik namoyish etildi. Unda Vazirlar Mahkamasi tuzilmasidagi Qatag‘on qurbonlari xotirasi muzeyining tashkil etilishi tarixi bilan bog‘liq jarayonlar ishtirokchilarga katta taassurot qoldirdi.Buxoro jadidchili tarixida va BXShJ davlat boshqaruvida mislsiz iz qoldirgan buxoroning asl farzandi “Abdurauf Fitratning ilmiy-ijodida Vatan qayg‘usi” mavzusida “Ma’rifat” targ‘iborchilari jamiyati a’zosi BuxMTI mustaqil tadqiqotchisi M.A.Rahmonova ma’ruza qildi. Fitratning “Yurt qayg‘usi” nomli kitobidan keltirilgan ma’lumotlar ko‘pchilikni mahzun qildi.So‘ng BuxDU tuzilmasidagi Qatag‘on qurbonlari xotirasi muzeyida direktori A.H. Hamroev “Buxoro viloyatida qatag‘on bo‘lganlar tarixi” mavzusida ma’ruza qildi.Tadbirda №9116 Harbiy qism komandirining Tarbiyaviy va mafkuraviy ishlar bo‘yicha o‘rinbosari T.X. Qurbonqulov va Tarbiyaviy va mafkuraviy ishlar bo‘yicha psixologi I.B. Sobirovlar ham o‘zlarning fikr va mulohazalarini bildirdilar. Shundan so‘ng, tadbir ishtirokchilari BuxDU tuzilmasidagi Qatag‘on qurbonlari xotirasi muzeyiga tashrif buyurishdi. Muzey mehmonlarga katta qiziqish uyg‘otdi. Ularning ko‘plab savollariga lektor-ekskursovodlarimiz javob berishdi.El-yurtimiz taqdiriga daxldor bo‘lgan tarixiy adolatni tiklash, xalqimiz va millatimizning yaqin o‘tmishidagi qorong‘u sahifalarini to‘la ochib berish, shu tarixdan saboq chiqarish, bugunga va kelajak hayotimizga ongli qarashni shakillantirish, begunoh qurbon bo‘lgan insonlar xotirasini abadiylashtirish biz uchun ham qarz ham farzdir. BuxDU tuzilmasidagi Qatag‘on qurbonlari xotirasimuzeyi direktori A.H. Hamroev
