Bugungi kunda dunyo ahli gʼoyat tahlikali jarayonlarni oʼz boshidan oʼtkazmoqda. Mashʼum koronovirus pandemiyasi jahon xalqlari, shu bilan birga, mamlakatimizda istiqomot qilayotgan barcha insonlarni tashvishga soldi. Dunyo hamjamiyati global muammoni hal etish, butun insoniyatni bu vabodan qutqarish yoʼlida katta ishlarni amalga oshirmoqda. Jahonning rivojlangan davlatlari bilan hamkor va hamfikr boʼlgan holda har bir davlat oʼzini himoya qilishga intilmoqda. Haqiqatan, endilikda Yer kurrasi XXI asrning qurolsiz jang maydoniga aylandi. Bu jangda gʼolib chiqish uchun esa eng maqbul yoʼl – karantin, uyda qolishdir. Аytish mumkinki, bu hayotiy sinov mamlakatimizda istiqomat qilayotgan turli millat vakillarini yanada jipslashib harakat qilishga, ezgu amallarni koʼproq qilishga undamoqda. Dunyo mamlakatlari tajribasida karantin, tibbiy yoʼl-yoʼriqlarga qatʼiy rioya etish, shaxsiy gigienani saqlash kasallikni yengishda sinalgan optimal va samarali usuldir. Shunday tashvishli kunlarda yurtboshimizning dono koʼrsatmalari va rahnamoliklari, hukumatimizning olib borayotgan oqilona siyosatiga, biz, ziyolilar ham “labbay” deb javob berishimiz, jonajon xalqimiz, aziz farzandlarimizga uydan turib boʼlsa ham, ruhiy-maʼnaviy madad boʼlishimiz kerak boʼladi. Binobarin, bu sharoitda iqtisodiyot sohalari toʼxtab qolmasligi uchun deyarli barcha imkoniyatlar ishga solinmoqda. Xususan, fan-texnika yuksak darajada rivojlangan hozirgi davrda taʼlim jarayonining davom etishini taʼminlashda jahon tajribasidan oʼrinli foydalanish maqsad sari yoʼl ochadi. Demak, oliy taʼlim tizimida ham taraqqiy etgan davlatlarda keng qoʼllanilayotgan masofaviy oʼqitish tizimini qoʼllash fursatlari yetdi, deyish mumknn. Toʼgʼri, mamlakatimizda bu usulning u yoki shakllari tajribada sinovdan oʼtdi. Xususan, oliy taʼlimdan keyingi taʼlim – pedagog kadrlar malakasini oshirish va ularni qayta tayyorlashda masofaviy taʼlim afzalliklari kuzatildi. Biroq auditoriyada, talaba bilan yuzma-yuz dars oʼtishga oʼrgangan professor-oʼqituvchi uchun bu ancha qiyin kechadi. Hozirga qadar juda koʼp fanlar boʼyicha tayyorlangan materiallar, taqdimotlar, mustaqil taʼlim topshiriqlari, testlar, bizningcha, bu ishni yoʼlga qoʼyishda asos vazifasini oʼtaydi. “Virtual aloqa”, “elektron dunyo” tushunchalari bugun taʼlim jarayoniga ham singib ketdi.Dunyo boʼylab koronavirus infektsiyasining keng yoyilishi masofaviy taʼlimga boʼlgan ehtiyojni yanada kuchaytirdi. Qolaversa, Prezidentimiz xalqimizga qilgan murojaatlarida oʼquvchi va talabalarga ham alohida toʼxtalib, vaqtni bekor oʼtkazmaslikka, Onlayn darslarni qunt bilan oʼzlashtirishga, badiiy kitob oʼqishga chaqirdilar. Shu jihatdan qaraganda, bugungi kunda bir necha dasturlar muvaffaqiyatli qoʼllanilmoqda. Аyniqsa, Zoom dasturi orqali amalga oshirilayotgan ishlar bunga yorqin misoldir. Аytish mumkinki, “Elektron pedagogika” fani yutuqlaridan foydalanish talabalar intellektual qobiliyatini rivojlantirishga koʼmak beradi. Bugungi talabaning mustaqil taʼlim deganda internet materiallaridan koʼr-koʼrona foydalanish asosida qogʼoz toʼldirishni tushunishi – hech birimizga sir emas. Bu kabi qusurlarning oldini olish, talabani mustaqil ishlashga oʼrgatishda xalqaro modul tizimiga oʼtish yaxshi samara beradi. Xususan, mashgʼulotlarni masofadan turib tashkil etishda, talabalar bilimini baholashda, elektron nazorat testlari, soʼrovnomalar olishda ISPRING dasturi juda qoʼl keladi.Internet maʼlumotlariga qaraganda, 2019 yilga kelib, internet tarmogʼidagi maʼlumotlarning 80 foiz qismi video koʼrinishida edi. Dunyo aholisining 67 foizi mobilь telefondan maʼlumot olish uchun foydalanmoqda. Oʼz-oʼzidan axborot texnologiyalari orqali, xususan internetdan taʼlim berilishi juda istiqbolli yoʼnalishdir.Json&Partners Consulting xalqaro kompaniyasining taʼlim bozori haqidagi hisobotlarida taʼkidlanishicha, onlayn taʼlim jahon bozorlarning eng jadal oʼsayotgan segmentlaridan biri boʼlib, 2012-2017 yillar davomida har yillik oʼsish oʼrtacha 23 foizni tashkil etgan.Masofaviy taʼlim uchun qoʼllanayotgan platformalar juda xilma-xil boʼlib, Coursera, Moodle, Thinkful, Skolera, OpenedX, iSpring, WebTutor kabilar eng keng tarqalganlari qatoriga kiradi. Ushbu platformalarda anʼanaviy taʼlimga qoʼyiladigan asosiy talablarni joriy qilishdan tashqari qoʼshimcha imkoniyatlarga ega boʼlish mumkin. Xususan, kitoblar, videodarslar, kurslar, testlar va boshqa oʼquv-uslubiy materiallarni bir joyda saqlash orqali maʼlumotlar bazasini yaratish; talabalarni maʼlum bir fan yoki videodarsga, zarur boʼlsa butun oʼquv jarayoni davrida oʼqitiladigan toʼliq fanlar majmuasiga biriktirib qoʼyish: har bir materialning oʼrganilishi, test natijalari, sarflangan vaqt kabi omillarni statistik tahlil qilib borish orqali taʼlim sifatini baholash mumkin boʼladi.Masofaviy taʼlimning quyidagi ustunliklari mavjud: Oliy va oʼrta maxsus taʼlim vazirligi tomonidan talabalarning bilim olishini masofadan turib boshqarish maqsadida https://.edu.uz videoportali ishga tushganligi, Telegramm ijtimoiy tarmogʼida ham @edu.uz_online loyihasining ishlab chiqilganligini masofaviy taʼlimni tashkil etishdagi dastlabki muvaffaqiyatli qadamlar, deyish mumkin. Qolaversa, Oʼzbekkiston teleradiokampaniyasi tomonidan maktabdagi darslarning muntazam oʼtkazilayotganligi ham taʼlimga boʼlgan jiddiy eʼtiborning samarasidir. Toʼgʼri, talabalarimizning qishloq joylarida, chekka hududlarda yashashi, u yerlarga internet tizimining yaxshi ishlamasligi bir qator qiyinchiliklarni keltirib chiqarmoqda. Bunday sharoitda masofaviy taʼlim tashkil etishda muammolar yuzaga kelishi, tabiiy. Shunga qaramay, talabalarimiz Onlayn darslardan uzilmaslikka, kechikib boʼlsa-da, materiallar bilan tanishishga, ularga munosabat bildirishga harakat qilishayotgani quvonarlidir. Umuman olganda, masofaviy oʼqitish mazmunini yaxshi oʼzlashtirish va uni amaliyotga qoʼllash bugungi kunning gʼoyat dolzarb va kechiktirib boʼlmas vazifasiga aylandi. Biz, professor-oʼqituvchilar jarayonni yurakdan his etgan holda, faoliyatimizni masʼuliyat bilan davom ettirishimiz kerak boʼladi. Bu yoʼldagi har bir izlanishimiz zamonaviy oliy taʼlimni yangi bosqichga koʼtarishga oʼziga xos ulush boʼlib qoʼshiladi, albatta.Obidjon Xamidov Buxoro davlat universiteti rektori
