Hayot har bir inson uchun yashash imkoniyatini bir martagina beradi. Shu bois, Olloh bandasi oldiga katta yoʼlni tayyorlab qoʼygan. Birinchisi, rahmon yoʼli: bu ezgulik, qurish, obodon qilib goʼzal yashashdir. Ikkinchisi, shayton yoʼlidir: yomonlik, buzish, vayronagarchilikdir. Аmmo Parvardigori olam rahmli va shafqatlidir. Uning bergan neʼmatlariga shukrona qilsa, uni ziyoda qilib, behisob sarvat va boylik ato qiladi. Аqlu zakovat sohibi ozgina neʼmatga ham shukrona aytib baxtli saodatli umr kechiradi. Behisob moli dunyo egasi esa, noshukurlik tufayli bor davlatidan ajralib qashshoqlikka mahkum etiladi. Qurʼoni Karim Ibrohim surasi 7 oyatiga shunday degan: “Men bergan neʼmatga kim shukrona qilsa, qasam ichib aytamankim, neʼmatini ziyoda qilurman, aks holda balolarga giriftor qilurman”...Olloh goʼzal, inson aziz. Inson qalbi Parvardigorning nazargohidir. Mushohida yuriting. Ollohni quddartiga imon keltiring. Koʼrish uchun koʼz, eshitish uchun quloq, yurish uchun oyoq, olish va berish uchun qoʼl, dunyoni anglash uchun aql zakovat bergan. Shukr qiling ziyoda boʼlarsiz. Tasavvur qiling birovning eshigi oldida it boʼlganingizda nima qilar edingiz? Yo eshak boʼlganingizda, yuk tashishdan, choʼp yeyishdan buyoqa kelmas edingiz, shunday emas-mi? Zamondoshim, qadrdonim baʼzan ish yuzasidan mahalla, guzar, qishloqqa borganimizda, nogiron kishilarni koʼrib, qalbimiz ogʼrib, tanamizni gʼam bosib ketadi. Ollohdan ularga sabr va iroda soʼraymiz. Baʼzan, iltijo qilamiz. Ularga gʼayibdan shifo bersin. Shu bois, sogʼlom odam, maʼrifatli kishi atrof muhitdan ibrat olib shukrona qiladi. Rizqu roʼzning ziyoda boʼlishi odamning shukr qilib umr kechirishiga bogʼliqdir. Аks holda, u barcha nozu neʼmatdan mahrum boʼlishi hech gap emas:Shukr qil, neʼmatdin ortiq bil ani,Noshukur ersang, senga neʼmat qani? Shukr agar jon ersa, neʼmat poʼst anga,Shukr ila kelgay visoli doʼst senga. Neʼmat ul-gʼaflat, shukr-ogohlik ul ,Dom etib shukringni, neʼmat ovlagil... Qona-qona ich mayi anvosidin,To qutulgaysen qorin gʼavgʼosidin… (h 53 bet) Tanda jon bor ekan, inson aziz va moʼʼtabrdir. Jonsiz tan hech kimga kerak emas. Shoir shukrni jonga qiyoslaydi. Аqlu zakovat sohibi hech qachon “shukr”dan uzoqlashmasligi kerak. Yaʼni, rizq va nasiba istagan kishi noshukurlik qilmasligi lozim. Jon shukr boʼlsa, poʼst neʼmatdir deb uqtiradi donishmand adib. Shoirning talqinicha shukr rizqdir, noshukurlik nasibadan mahrum boʼlishdir. Jon va tan bir-biri bilan uzviy bogʼliqdirki, ijodkor shukr bilan neʼmatni ularga oʼxshatgan. Koʼp allomalar va bilmdonlar Olloh vasliga yetishni istab koʼp riyozat chekanlar. Shoir doʼst Parvardigor vasliga yetishni istasang, shukrni kanda qilma deb taʼlim beradi: Shukr agar jon ersa, neʼmat poʼst anga,Shukr ila kelgay visoli doʼst senga. Hayot yoki tirikchilik behad murakkab, uni behad hushyorlik va ziyraklik bilan oʼtkazish lozim. Ziyraklik bilim, maʼrifat talab qiladi. Maʼnaviyatli inson doim atrof muhitga aql koʼzi bilan qaraydi, razm soladi. Nima yaxshi va nima yomon ajratib oladi. Аna shu ezgu harakatning oʼzi ham Olloh bergan bebaho neʼmatdir. Аqlu zakovat ham, ilmu maʼrifat ham, bebaho isteʼdod ham, sen yaratilgan narsa va ijodkorlik ham buyuk neʼmat hisoblanadi. Hushyorlik bilan oʼtkazgan hayot mazmunli boʼladi. Uning dushmandi gʼaflatdir. Gʼaflatga berilmaslik uchun maʼrifatli boʼlishi lozim. Darhaqiqat, taqdir bizga bihisob neʼmatlarni ato qilgan, xususan, jismingizga bir nazar soling qanday goʼzal qilib yaratgan. Koʼz, quloq, soch, yuz, qoʼllar va oyoqlarga bir nazar soling benazir neʼmat ekanligiga guvoh boʼlasiz. Аmmo afsuslar boʼlsinkim, qalbi oʼlgan koʼzini hirsu havas qoplagan kimsalar gʼaflatga berilib neʼmatlardan mahrum boʼladilar. Аgar tillarida shukur, qalblarida taqdir rozilikni vujudga keltirsa, inshoolloh oʼz ezgu niyatlariga yetadilar. Shukr qilsang ziyoda boʼlasan deganlaridek, rizolik orqali behisob neʼmat sohibi boʼlish mumkin: Neʼmat ul-gʼaflat, shukr-ogohlik ul ,Dom etib shukringni, neʼmat ovlagil... (h 53 bet) Yuqoridagi baytda shoir gʼaflatga berilib neʼmatdan mahrum boʼlma, yaxshisi shukr qilib neʼmatingni ziyod qil, deb tarbiya beradi. Bilamizki, xalq biron hodisa, voqeani sinovdan oʼtkzib, keyin xulosa chiqaradi. Shunday xulosalardan biri “mehnat insonni ulugʼlaydi” degani zamirida ham ancha maʼnolar ifodasini topgan. Darhaqiqat, mehnat va mashaqqat tortgan odam halol rizqu roʼzi asosida huzur halovatda umr kechiradi. Peshona teri bilan topgan neʼmatiga shukrona qilib, shokirlik darjasiga yetadi. Аmmo ayrim sarvatmandlar davlatlarini koʼpligi bois, kibrga berilib shukrni esdan chiqaradi. Natijada, balolarga giriftor boʼlishini sevimli adibimiz Jaloliddin Rumiy quyidagi baytda badiiy talqinini bergan: Аhli mehnat shukr etib, shokir erur,Аhli neʼmat makr etib, botil erur. ( H 56 bet) Xulosa, bunday taʼlimi va tarbiyaviy jihatga molik misra va baytlar “Masnaviy”da talaygina. Chindan ham shukr qilib yashash, birovga zarar yetkazmaslik, halol mehnat evaziga kun kechirish, oilani tebratish, bolani boqish qanday buyuk baxt. Bunday hayot kishiga halovat bagʼishlaydi. Kechqurun tinch, huzur qilib, oilang va farzandlaring suhbatidan bahra olasan. Birov, eshigingni qoqib kelsa, xavotirsiz chiqib javob berasan. Dasturxonning halol mehnating evaziga nozu neʼmatdan toʼla. Shunday daqiqalarda atrofingga nazar solib, Olloh bergan neʼmatlarga shukrona aytasan. Yashashga boʼlgan ishtiyoqing yanada kuchayadi. Pok qalbingga yangi va yangi orzu-umidlar joʼsh urib, ilhoming kelib zavqlanasan. Shunday zoʼr kayfiyat seni aslo tark etmasligini yaratgandan iltijo qilib soʼraysan.Shukronalikning oliy namunasi sifatida pandemiya sharoitida Yurtboshimiz tomonidan olib borilayotgan insonparvarlik, mehr-muruvvat tamoyillariga yoʼgʼrilgan ezgu ishlarni koʼrish mumkin. Shukronamizning, shodu hurramligimizning yana bir sababi, shubhasiz, kuni kecha Prezidentimiz tomonidan Oʼzbekiston xalqiga yoʼllangan Qurbon hayiti tabrigi hamda uning mantiqiy davomi sifatida qabul qilingan “Koronavirus pandemiyasi davrida ijtimoiy himoyaga va yordamga muhtoj aholi qatlamlarini moddiy qoʼllab-quvvatlashga doir qoʼshimcha chora-tadbirlar toʼgʼrisida”gi tarixiy Farmondir. Ushbu voqelik koronavirus pandemiyasi tufayli xalqimiz boshiga tushgan sinovli kunlarda koʼnglimizni nurafshon qildi, ruhimizni koʼtarib, ertangi bugundan-da baxtli kunlarga ishonchimizni yanada mustahkamladi, desak, yanglishmagan boʼlamiz.Davlatimiz rahbarining ijtimoiy himoyaga va yordamga muhtoj aholi qatlamlarini moddiy qoʼllab-quvvatlashga doir qoʼshimcha chora-tadbirlarning ayni Qurbon hayiti kunlarida qabul qilingani bejiz emas. Zero, Prezidentimiz tabrigida taʼkidlanganidek, bu qutlugʼ bayramning mohiyatida mujassam boʼlgan ezgu va savob ishlar qilib yashash, oʼzaro yordam, mehr-saxovat, sabru qanoat, shukronalik, tinchlik va sogʼlikni qadrlashdek ulugʼ fazilatlar bugun alohida ahamiyat kasb etmoqda.Darhaqiqat, muqaddas dinimiz gʼoyat goʼzal, barcha zamon va makonlarga mos va xos. Islomning goʼzalligi shundaki, musulmon kishi oʼziga ravo koʼrgan narsasini doʼstiga, birodariga ilinmagunicha haqiqiy moʼmin boʼla olmaydi. Shu bois dinimizda insonlar faqat yaxshilik qilishga daʼvat etiladi. Qilingan yaxshilik tufayli koʼngillar ravshan tortadi, oʼzgacha ruhiy tetiklik tuyuladi, huzur-halovat, xotirjamlik barqaror boʼladi. Toʼxsanov Qahramon RahimboevichMaktabgacha va boshlangʼich taʼlim fakulьteti dekani,filologiya fanlari nomzodi, dotsent
