Inson azal-azaldan oʼz ehtiyojlarini qondirishga qaratilgan hissiy kechinmalar taʼsirida yashaydi va faoliyat koʼrsatadi. Bu kechinmalar esa uning aql–zakovati, faxm–farosati, maʼnaviyati va idrok imkoniyatlarining ne chogʼlik shakllanganligi bilan belgilanadi. Bugungi sinovli kunlarda har birimizdagi ichki madaniyat, mehr – oqibat, vatanga sadoqat, jamiyat va inson istiqboli uchun olib borilayotgan islohotlarga holisona munosabatlarning namoyon etilishi har birimizning Hazrati inson sifatidagi ijtimoiy psixologik qiyofamizdan darak beradi. Bas shunday ekan qilingan yaxshi ishlarning, yaratilgan moddiy va maьnaviy shart – sharoitlarning mohiyatini tushunish va unga adekvat javob qaytarish uchun har bir insonga olloh alohida masʼuliyat hissini ato etgan. Lekin shu masʼuliyatni kim qanday his etadi, bu uning yuksak maʼnaviyatiga va tarbiyasiga bogʼliq albatta. Psixologiyada pertsepsiya degan tushuncha bor yaʼni inson atrof muhitdagi voqeani bevosita oʼzining ichki hissiyotlari orqali qabul qilishga ixtisoslashganligi bilan alohida ajralib turadi. Bugungi sinovli kunlarda bizning ichki hissiyotlaritizda nimalar kechayapti. Bu hissiyotlar, albatta bizning tashqi olamdagi barcha harakatlarimizni boshqaradi. Bu tashqi harakatlar esa bizning maʼnaviyatimiz, tafakkurimiz, shukronaligimizni muayyan darajadagi hosilasi sifatida namoyon etiladi. Shu nuqtai nazardan, bugungi voqeliklarga har birimiz har xil munosabat bildirmoqdamiz. Lekin voqelikka xolisona va haqiqiy faktlar asosida baxo berish insonning asosiy burchi hisoblanadi. Shu bilan birga voqelikka noxolis baxo beruvchilarga nisbattan xolisona munosabatni bildirib ularni insof va diyonatga chaqirish ham insonning eng oliy qadriyatlaridan biri hisoblanadi. Gap shundaki, bugungi koronavirus balosidan dunyodagi barcha davlatlar, xalqlar juda katta moddiy va maьnaviy zarar koʼrmoqda. Bu zararni qoplash uchun esa dunyodagi barcha davlatlarda, ayniqsa bizning yurtimizda ham juda katta xayrli ishlarni olib borilayotganligiga barchamiz guvox boʼlmoqdamiz. Аyniqsa, muxtaram Prezidentimiz Shavkat Mirziyoevning kuni kecha qabul qilingan (2020-yil 30-iyulь) “Koronavirus pandemiyasi davrida ijtimoiy himoyaga va yordamga muhtoj aholi qatlamlarini moddiy qoʼllab quvvatlashga doir qoʼshimcha chora-tadbirlar toʼgʼrisida”gi farmonida qayd etilganidek, byudjetdan qoʼshimcha ravishda ikki trillion soʼm ajratilib ushbu mablagʼlar barcha ehtiyojmand oilalarga yoʼnaltirilmoqda. Shuningdek, nafaqadagi shaxslarga, tadbirkorlarga, taʼlim va tibbiyot muassasalariga juda katta mablagʼlar ajratilib xalq farovonligi uchun hukumatimiz tomonidan alohida gʼamxoʼrliklar koʼrsatilmoqdaki, buni koʼrmaslik,bilmaslik yoki his etmaslik mumkin emas. Shu boisdan, biz hech boʼlmasa dilda shukronalik qilib, shunday gʼamxoʼr Prezidentimiz va davlatimiz borligidan faxrlanishimiz kerak emasmi?. Аfsuski, oramizda misli koʼrilmagan xayrli ishlarni koʼrib – koʼrmaslikka, bilib – bilmaslikka olgan holda noxolis fikrlaydigan insonlar xam uchramoqda.Bu toifa insonlar bilmaydilarki, bunday fikrlash orqali ular muayyan stress holatlariga tushgan holda, asabiylashib oʼzlarini – oʼzlari kasal qilib qoʼyadilar. Bu kasallik ularning ichki hissiy kechinmalariga oʼtib ong osti harakatlariga salbiy taʼsir qiladi. Bu taʼsir evaziga ularning oʼzlari koʼproq zarar koʼradilar, sogʼlik va ruhiy salomatliklarini yoʼqotadilar. Bu yoʼqotish, avvalo ularning oʼzlari uchun qimmatga tushadi. Bugungi kunda butun dunyo psixologlari tomonidan eʼtirof etilayotgan bir narsa bor, u ham boʼlsa inson qanchalik shukronalik asosida faqat yaxshi fikrlarni tilda va dilda eʼtirof etib yashasa, bu – uning BАXTI, undagi barcha ijobiy hislatlar yetakchilik qilgan holda uning butun moddiy va maʼnaviy vujudini boshqarib salomatligini taʼminlaydi. Biroq, inson qanchalik shukronalikdan uzoqlashgan holda hasad va gʼarazli niyatlar bilan yashasa va uni hamisha tilda va dilda namoyon etsa, bu – uning BАXTSIZLIGIDIR. Chunki bunday holda uning butun tanasini ong ostida shakllangan salbiy hissiyotlarga asoslangan hujayralar boshqaradi. Bunday psixologik boshqaruv tizimi esa mazkur insonni faqat va faqat keraksiz hissiy zoʼriqishlarga, pirovardida tuzalishi amri – mahol boʼlgan daxshatli kasalliklarga chorlaydi. Zero inson bu oddiy haqiqatdan hamisha ogoh boʼlishi shart va zarur.Qissadan hissa shuki, hayot insonga faqat bir marta beriladigan oliy neʼmatdir. Bu neʼmatni qadriga yetgan holda hayotda shukronalik qilib, faqat ezgu fikrlarni aytib, porloq kelajakka ishonib, mamlakatimizdagi barcha xayrli ishlarni dildan his qilib yashash qanchalik BАXT ekanligini unutmaylik. Sharif Barotov – BuxDu psixologiya kafedrasi mudiri, psixologiya fanlari doktori professor.
