Buxoro davlat universiteti Iqtisodiyot va turizm fakul’teti “Servis sohasi iqtisodiyoti” kafedrasi o’qituvchisi PhD G.R. Xidirova 3-3MX-18 guruhi bilan “Mintaqaviy turizm” fanidan “Turistik resurslardan foydalanishga ta`sir etuvchi omillar” mavzusida Buxoro Jayron-Eko markazi bo’ylab sayyor dars uyushtirildi.Ochiq tabiat bagʼrida jonli tarzda yoshlarga iliq taassurot qoldirgan sayyor dars davomida mutaxassislar tomonidan yoshlarga quyidagi maʼlumotlar berib oʼtildi:XX asrning 60-yillariga kelib ushbu antilopasimonlar turkumiga mansub jayronning yashab kelgan arealida ya'ni Oʼrta Osiyo davlatlaridan Turkmaniston, Tojikiston, Oʼzbekiston, Qirgʼiziston, Ozarbayjon kabi davlatlar hududiga toʼgʼri kelib, jayronlar tarqalgan hududlarda kichik shoxli mollarning koʼplab boqilishi va insonlar tomonidan tartibsiz, yoppasiga ovlanishi natijasida ushbu tur keskin kamayib ketib tegishli choralar koʼrilmasa hatto yoʼqolib ketish xavfi ostida qolgan. 1970 yillarda Tabiatni Muhofaza Qilish Xalqaro tashkilotlari tomonidan jayronni koʼpaytirish tabiatdagi sonini qayta tiklash maqsadida yuqorida qayd etilgan jayron yashab kelgan davlatlar hududida 13 ta pitomniklar tashkil etilishi rejalashtirilgan va natijada 1980 yilga qadar 7 ta pitomnik tashkil qilishga erishilgan. Shulardan biri Oʼzbekistonda 1977 yilda tashkil etilgan va boshqa pitomniklardan farqli oʼlaroq hozirgi kungacha faoliyatii muvaffaqiyatli davom ettirib kelayotgan “Jayron” ekologik markazidir. 2017 yilda Jayron Eko-markazi nomi o’zgargan “BUXORO IXTISOSLASHTIRILGAN JAYRON PITOMNIGI” maydoni 16516 gektar er, 3 ta ko’l, 5 xil hayvonlar qolgan 1ta Morxo’r (Surxandaryoga berigan ko’raytirishga) Jayron 953ta, Turkman kulon 155ta, Prajivalskiy Otlar 24ta, Alxar 48ta, Bo’g’i 2 ta.«Jayron» Ekologik markazining vazifasi:Noyob va yoʼqolib borayotgan hayvon turlarini tabiatdagi sonini qayta tiklash uchun koʼpaytirish va biologiyasini oʼrganishJanubiy-Gʼarbiy Qizilqum choʼlining oʼsimlik va hayvonot dunyosini muhofaza qilishTabiat resurslaridan oqilona qoydalanishEkologik ma'rifatEkologik turizmEkologik markazning hozirgi kunda umumiy yer maydoni 16522 gektar boʼlib, shartli 2 ta hududga ajratiladi. 1-hududi yer maydoni 5145 gektar boʼlib, atrofi balandligi ikki metrni tashkil qiladigan sim toʼr bilan oʼrab olingan. Ushbu hududda koʼpaytirilayotgan noyob tur hayvonlarning asosiy qismi saqlanib, koʼpayish soni ma'lum miqdorga yetganidan soʼng ushbu hayvonlarning bir qismini Ekomarkazning yer maydoni 11377 gektarni tashkil qiladigan atrofi oʼrab olinmagan 2- hududiga qoʼyib yuboriladi. «Jayron» Ekologik markazi - ekoturistik maskan boʼlib ham hisoblanadi. Ekomarkazga tashrif buyurgan sayohatchilar Qizilqum choʼlining tabiati, oʼsimlik va hayvonot dunyosi bilan bevosita tanishishadi. Masalan: «Jayron» Ekologik markazi hududida oʼsimliklarning 250 dan ortiq turi yil davomida hayotiy shakli va yil mavsumiga bogʼliq holda oʼsadi. Bu yerda hayvonlardan sut emizuvchilarning 32 turi, qushlarning yil davomida 250 dan ortiq turi, sudralib yuruvchilarning 18 turi, suvda hamda quruqlikda yashovchilarning 2 turi, baliqlarning 8 turi hamda umurtqasizlarning 700 dan ortiq turi uchrashi oʼrganilgan.
