O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2021 yil 24 avgustdagi Farmoniga asosan, Vatanimiz mustaqilligini mustahkamlash, xalqimiz ma’naviyatini yuksaltirish ishlariga qo‘shgan munosib hissasi, o‘zining yorqin iste’dodi, serqirra ijodi, samarali ilmiy-amaliy faoliyati bilan mamlakatimizning ilm-fan va ta’lim sohalarini rivojlantirish, yoshlarimizni ona yurtga muhabbat va sadoqat, umuminsoniy qadriyatlarga hurmat ruhida tarbiyalash yo‘lidagi katta xizmatlari hamda jamoat ishlaridagi faol ishtiroki uchun akademik Saidaxmat Norjigitovich Laqayev “Do’stlik” ordeni bilan taqdirlandi.Saidaxmat Norjigitovich Laqayev — taniqli olim, matematik-fizika va chiziqli operatorlarning spektral nazariyasiga ulkan hissa qo‘shgan va salmoqli ilmiy natijalarga erishgan yirik mutaxasisdir.S.N.Laqayev 1952-yil 9-martda Samarqand viloyati, Payariq tumanida xizmatchi oilasida tug‘ilgan. 1968-yilda Samarqand davlat universitetining Mexanika-matematika fakultetiga o‘qishga kirgan va uni 1973-yilda tamomlagan. 1973–1975-yillarda Moskva davlat universiteti professori R.А.Minlos rahbarligida stajirovkada bo‘lgan va 1975–1978-yillarda Moskva davlat universitetining Mexanika-matematika fakultetida akademik А.N.Kolmogorov rahbarligidagi Matematika bo‘limi aspiranturasida o‘qigan. 1981-yil Moskva davlat universitetida fizika-matematika fanlari nomzodi ilmiy darajasini olish uchun dissertatsiya ishini muvaffaqiyatli himoya qilgan.Mehnat faoliyatini 1978-yilda Samarqand davlat universiteti Mexanika-matematika fakultetida boshlab assistent, keyinchalik dotsent, professor va kafedra mudiri lavozimlarida ishlab kelmoqda.1992-yilda Sankt-Peterburg davlat universitetida “Matematik fizika” ixtisosligi bo‘yicha fizika-matematika fanlari doktori ilmiy darajasini olish uchun dissertatsiya ishini muvaffaqiyatli himoya qilgan (ilmiy maslahatchilari R.А.Minlos va Sh.А.Аlimov) va 1993-yil professor ilmiy unvonini olgan.Olim rahbarligida umumlashgan Fridrixs modeli, uzluksiz Shryodinger operatorlari hamda statistik fizika masalalarini yechishda paydo bo‘ladigan stoxastik operatorlarning spektral nazariyasi sohasida ilmiy tadqiqotlar olib borish yo‘lga qo‘yilgan.S.N.Laqayev fanga birinchi bo‘lib uzluksiz spektr qo‘zg‘alishini (o‘zgarishini) o‘rganuvchi modeli sifatida qo‘zg‘almas operator bir o‘lchamli segmentda aniqlangan Van-Xov maxsus kritik nuqtalari bo‘lgan ixtiyoriy funksiyaga ko‘paytirish operatori va qo‘zg‘alish operatori kompakt integral operator bo‘lgan holni kiritgan hamda bu modelni umumlashgan Fridrixs modeli deb atagan. Olim bu model hamda ikki zarrachali sistemalarning xos qiymatlarini va rezonanslarini o‘rganishga Fredgolm determinantini qo‘llash va uni analitik davom ettirish usulini yaratgan.S.N.Laqayev 1980-yillar so‘ngida professor R.А.Minlos va nazariy fizika bo‘yicha mutaxassis А.Mogilnerlar (АQSh Kurant instituti professori) taklifi taʼsirida butun sonli panjaradagi ikki va uch zarrachali sistemalarning muhim spektri tavsifi va bog‘langan holatlari mavjudligi, xususan Yefimov effekti (hodisasi) kabi matematik muammolar bilan shug‘ullanishni boshlagan.S.N.Laqayev birinchi bo‘lib uch o‘lchamli panjarada o‘zaro juft-jufti bilan kontakt potensial yordamida taʼsirlashuvchi ikki bozonli sistemaga mos nomanfiy diskret Shryodinger operatori kvaziimpulsning nol qiymatida muhim spektrning quyi bo‘sag‘asida virtual sathga ega bo‘lsa, u kvaiziimpulsning barcha nolmas qiymatlarida muhim spektr bo‘sag‘asidan pastda xos qiymatga ega bo‘lishi, yaʼni kvaziimpulsning bo‘sag‘a effekti sodir bo‘lishini ko‘rsatgan. Keyinroq kvaziimpulsning bo‘sag‘a effekti ikkita ixtiyoriy zarrachali sistemalarining keng sinfi uchun uch va undan katta o‘lchamli panjaralarda isbotlangan va mantiqiy yakuniga yetkazilgan.S.N.Laqayevning intuitsiyasi va chuqur analitik bilimi unga fanda birinchi bo‘lib uch o‘lchamli panjaradagi uchta bir xil zarrachali sistema uchun Yefimov effekti mavjudligini isbotlashga va Yefimov effekti mavjud bo‘ladigan sistema kvaziimpulslari sirtini ajratishdek noyob va nozik natijani qo‘lga kiritishga imkoniyat yaratgan.S.N.Laqayevning ilmiy natijalari xalqaro matematiklar hamjamiyati tomonidan keng eʼtirof etilgan. 1985–86-yillarda Chexoslovakiyaning Karlov universitetida hamkorlikda ilmiy tadqiqotlar olib borgan. 1996 va 2000-yillarda Germaniyaning Rur va Bonn universitetlarida DААD fondi grantlari asosida professor S.Аlbeverio va tadqiqotchi olim K.Makarovlar bilan hamkorlikdagi ilmiy tadqiqot ishlarini olib borgan.Olim 1998-yil Italiya xalqaro nazariy fizika markazida, 2001-yil professor Gian Fausta DellАntonio taklifiga ko‘ra Italiyaning SISSA ilmiy markazi va Rim universitetida bo‘lib, ilmiy seminar va konferensiyalarda maʼruzalar qilgan va hamkorlikda ilmiy tadqiqotlar olib borgan.S.N.Laqayev Bonn universiteti professori S. Аlbeverio taklifiga ko‘ra Germaniyaning DFG ilmiy fondi DFG 436 UZB 113/3, DFG 436 UZB 113/4, DFG 436 UZB 113/6, DFG 436 UZB 113/7 loyihalari asosida 2001–2011-yillarda S.Аlbeverio va shogirdlari bilan hamkorlikda ilmiy tadqiqotlar olib borgan.S.N.Laqayev 2008–2012-yillar davomida Maynz (keyinchalik Braunshveyg) universiteti professori Folker Bax taklifiga ko‘ra Maynz va Braunshveyg universitetlarida bo‘lib, magistrlarga ma’ruzalar o‘qigan va seminarlarda maʼruzalar qilgan, professorlar Folker Bax va Valter Pedralar bilan hamkorlikda Germaniya ilmiy fondlari loyihalari asosida ilmiy tadqiqotlar olib borgan.Olim 2012-yilda Malayziyaning Mara texnologiya universiteti taklif etilgan professori sifatida Malayziyaning Mara va Malayziya texnologiya universitetlari hamda Putra va Kebangsaan universitetlarida magistr va olimlar uchun ilmiy maʼruzalar o‘qigan hamda prof. Аrsmah Ibrohim va Maslina Daruslar bilan hamkorlikda ilmiy tadqiqotlar olib borgan. S.N.Laqayev 2013–2014-yillarda Fulbrayt granti sovrindori sifatida АQShning Devis (Kaliforniya) va Kolumbiya (Missuri) universitetlarida ilmiy tadqiqotlar olib borgan va Kolumbiya (Missuri), Prinston (Nyu-Jersi), Fullerton, Irvayn, Devis (Kaliforniya), Аna J.Mendez (Puerto-Riko) universitetlari ilmiy seminarlarida talabalar va olimlar uchun ilmiy maʼruzalar o‘qigan hamda ilmiy natijalarni muhokama qilgan.S.N.Laqayev 2017-yil dekabrida O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi akademigi etib saylangan.Olimning ilmiy tadqiqotlari natijalari 150 dan ortiq ilmiy maqolalarda chop qilingan. S.N.Laqayev Respublikamiz mustaqillik yillarida xalqaro ilmiy hamkorlikni yo‘lga qo‘yish, Respublikamiz fan yutuqlarini jahonga targ‘ib etish bo‘yicha qator yutuqlarga erishgan. S.N.Laqayev hozirgi paytgacha 5 nafar fan doktori va 20 dan ortiq fan nomzodi tayyorlagan. Ustoz tomonidan 90-yillarda asos solgan ilmiy maktab hozirda to‘laqonli faoliyat ko‘rsatmoqda. Akademik Saidaxmat Norjigitovich Laqayevning shogirdi Buxoro davlat universiteti Matematik analiz kafedrasi professori Rasulov To’lqin Husenovich Buxoroda Funksional analiz ilmiy maktabini yaratib, ustoz asos solgan ilmiy maktab an’analarini davom ettirib kelmoqda.Saidaxmat Norjigitovichni Buxoro davlat universiteti Matematik analiz kafedrasi jamoasi nomidan “Do‘stlik” ordeni bilan chin qalbdan tabriklab, ustozga uzoq umr, sihat-salomatlik, oilaviy baxt va vatanimizning rivoji yo’lida olib borayotgan ishlariga zafarlar tilaymiz!
