2019 yilning 28 noyabr kuni 3-1 MX-19, 3-3MX-19, 3-1TUR-19, 3-2TUR-19, 3-2 XS-18, 3-1MX-18 3-2MX-18, 3-2TUR-18, 3-1MX–18, 3-3 TUR-19 guruhlarida “Ogohlikka daʼvat: diniy ekstremizmga qarshi kurash” mavzusida oʼtkazilgan davra suhbati bo`lib o`tdi.1-masala yuzasidan Mahmudov F.А. soʼzga chiqdi: 1 dekabrь kuni dunyo xalqlari OITSga qarshi kurash kunini nishonlaydi. Ushbu kunda biz jahon boʼylab bunday qoʼrqinchli kasallik tufayli vafot etgan qariyb 39 million kishini va ularning ortida qolgan gʼamgusor oilalarini yodga olamiz. Biz OIV virusi bilan ogʼrigan oʼn millionlab odamlarning ogʼriqlariga eʼtibor qaratamiz. OITS shunday bir qotilki, u na jins, na irq, na millat va na chegara biladi. Ilk bor 1981 yili aniqlanganidan buyon, u dunyodagi har bir mamlakatni chuqur qaygʼuga botirib, yoʼqotishlarga olib keldi. Mening Vatanimda bu kasallik yarim milliondan ortiq kishining umriga zomin boʼldi. YuNEYDS hisobotiga koʼra, 2017 yilda Oʼzbekistonda taxminan 1900 kishi shu kasallik tufayli vafot etgan. OITS jahon miqyosidagi ofat ekan, unga qarshi samarali kurashish uchun xalqaro hamkorlik katta ahamiyat kasb etadi.Oʼtgan oʼn besh yil ichida Аmerika Qoʼshma Shtatlari OITS/OIVga qarshi global kurash uchun 80 milliard dollardan ortiq mablagʼ sarfladi. Jumladan, ushbu koʼmak АQShning OIV va sil kasalligi bilan kurashishga qaratilgan saʼy-harakatlari hamda OITS, sil va bezgakka qarshi kurashish boʼyicha butunjahon jamgʼarmasiga qoʼshgan hissasini oʼz ichiga oladiki, u birgina kasallikka barham berish yoʼlida koʼrsatilgan moliyaviy yordamning eng kattasidir. Bunday sarmoya bugungi kungacha 16 milliondan ortiq kishining hayotini saqlab qoldi, millionlab kishilarga OIV infektsiyasi yuqishining oldini oldi va butun dunyo mamlakatlarini OIV tarqalishini nazorat etish maqsadi sari yanada yaqinlashtirdi. Аmerika Qoʼshma Shtatlari Oʼzbekistonda bu halokatli kasallikka qarshi 2001 yildan buyon mahalliy va xalqaro hamkorlar bilan birga kurashib kelmoqda, buning natijasida biz birgalikda koʼplab kishilar hayotini saqlab qoldik. Qoʼshma dasturlarimiz tufayli Oʼzbekistondagi yana koʼplab kishilar bu kasallikni oʼz vaqtida aniqlash, sifatli parvarish, hayotiy zarur antiretrovirus davolanish hamda oʼz jamoalaridan ijtimoiy koʼmak olishga muvaffaq boʼldi. Birgina 2017 yili, Oʼzbekistondagi 20 000 dan ortiq kishi Qoʼshma Shtatlar asosiy hamkor sanalgan Global jamgʼarma mexanizmi orqali antiretrovirus davolanish imkoniga ega boʼldi.Biz dunyodagi koʼplab hamkorlarimiz bilan ishlab, global OIV/OITSga qarshi kurash boʼyicha harakatlarni tubdan oʼzgartirdik, oʼzimiz yashayotgan dunyoning bugun va ertaga salomatlikka oid xatarlarga qarshi yaxshiroq kurasha oladigan xavfsizroq makonga aylanishiga yordamlashdik. YuNEYDS maʼlumotiga koʼra, 2004 yildagi eng yuqori koʼrsatkichdan buyon, butun dunyoda OITS bilan bogʼliq oʼlim ikki baravarga kamaydi. 1996 yildan esa yangi OIV infektsiyalar 47 foizga qisqardi. Qoʼshma Shtatlar OIV/OITS haqidagi stigmani ham kamaytirish uchun ish olib bormoqda. OIV/OITS gepatit yo sil singari bir infektsiya boʼlib, АQSh bu kasallikni ochiq muhokama qilishga, unga chalingan bemorlar esa qoʼrquv va yo taʼqibsiz u haqda erkin gapira olishi uchun sharoit yaratishga chaqiradi. OIV va yo OITSga chalinganlarni kamsitish nafaqat inson qadr-qimmatini tahqirlash, balki ushbu pandemiyani nazorat qilishga oid global saʼy-harakatlarga ham putur yetkazish demakdir.Oʼn besh yil avval OITS oʼlimga mahkumlikni anglatardi. Hozirgi kunda esa, zamonaviy tariximizda birinchi marta, pandemiyani vaktsina va yo davolashsiz nazorat qilgan holda, qachondir imkonsiz deb koʼrilgan narsani amalga oshirishday tarixiy imkoniyat tugʼildi. АQSh va uning butun dunyodagi hamkorlari shu maqsadga erishish uchun tinmay mehnat qilmoqda hamda bu halokatli kasallikka butunlay barham berish yoʼlida qoʼyilgan navbatdagi qadam sifatida Butunjahon OITSga qarshi kurash kunini nishonlashdan faxrlanadi.2- masala yuzasidan: Oʼzbekiston Respublikasi sogʼliqni saqlash tizimida amalga oshirilayotgan islohotlar doirasida aholining sogʼligʼini saqlash, shu jumladan, odamning immunitet tanqisligi virusi (keyingi oʼrinlarda OIV-infektsiyasi deb yuritiladi) keltirib chiqaradigan kasallik profilaktikasi, diagnostikasi va uni davolash sohasida ijobiy natijalarga erishildi. Mazkur yoʼnalishda kompleks tadbirlarning amalga oshirilishi epidemik vaziyatning barqarorlashishiga koʼmaklashdi.Shu bilan birga, oʼrganishlar OIV-infektsiyasi tarqalishiga samarali qarshi kurashish va shifoxona ichki infektsiyalarini profilaktika qilishga toʼsiq boʼlayotgan bir qator muammolar mavjudligidan dalolat bermoqda, xususan:birinchidan, shifoxona ichki infektsiyalari bilan kasallanish pasayganligiga qaramay, davolash-profilaktika muassasalarida qon orqali yuqadigan infektsiyalarning profilaktikasida kamchiliklar mavjud;ikkinchidan, davolash-profilaktika muassasalarini, ayniqsa, sogʼliqni saqlashning birlamchi boʼgʼinini tibbiy asboblar va sarflash materiallari bilan oʼz vaqtida va toʼliq taʼminlash borasida zarur choralar koʼrilmayapti;uchinchidan, joylarda, ayniqsa, uzoq tumanlarda tibbiyot muassasalarini elektr energiyasi va toza ichimlik suvi bilan uzluksiz taʼminlashda muammolar saqlanib qolmoqda, bu esa tibbiy asboblarni sterilizatsiya qilish sifatiga va amalga oshiriladigan davolash-profilaktika muolajalarining xavfsizligiga salbiy taʼsir koʼrsatmoqda;toʼrtinchidan, davolash-profilaktika muassasalari sterilizatsiya boʼlinmalarining zarur uskuna va inventarlar bilan jihozlanganlik darajasi talabga javob bermaydi, sterilizatsiya tadbirlarini tashkil etish uslublariga zamonaviy yondashuv mavjud emas;beshinchidan, respublika mintaqalarida OIVni yuqtirib olgan shaxslar statsionar davolash bilan yetarli darajada qamrab olinmasdan qolmoqda, OITSga qarshi kurashish mintaqaviy markazlari va OIV-infektsiyasi diagnostikasi boʼyicha tumanlararo laboratoriyalarning zaif moddiy-texnika bazasi amalga oshirilayotgan ishlar sifatiga salbiy taʼsir koʼrsatmoqda.
