2019 yil 21noyabr kunida Buxoro Davlat Universiteti Tabiiy fanlar fakulteti, Tabiiy fanlar fakulteti xotin-qizlar qoʼmitasi, Buxoro viloyat “Oila” ilmiy-amaliy tadqiqot markazi, Buxoro viloyat ayollar reproduktiv salomatlik markazi, Buxoro shahar maʼnaviyat-maʼrifat markazi, BuxDU “Ibn Sino salomatlik maskani”, Viloyat FXDYO markazi, fakultet «Ustoz-murrabiylar» kengashi hamkorligida xotin-qizlar orasida sogʼlom turmush tarzini targʼib qilish, qizlar reproduktiv salomatligi, mustahkam oila qurish, erta nikoh va yaqin qarindoshlar oʼrtasidagi turmush qurishni kamaytirish, ajralish sabablari va ajralishni kamaytirish chora-tadbirlarini targʼib etish va tashkil etish maqsadida “ Sog`lom oila - jamiyat asosidir”, “ Qizlar reproduktiv salomatligi" mavzusida tadbir tashkil etildi. Davra suhbatini Tabiiy fanlar fakulteti yoshlar bilan ishlash boʼyicha dekan muovini R.Yunusov kirish soʼzi bilan boshladi. Oila – ijtimoiy va tabiiy omillar asosida shakllangan kichik jamoa hisoblanadi. U nafaqat ikki jinsga mansub shaxslar oʼzaro turmush qurib, farzandlarni dunyoga keltiradigan, oʼzlaridan nasl qoldiradigan maskan, balki ularni maʼnaviy va jismoniy jihatdan barkamol insonlar qilib voyaga yetkazadigan hamda mustaqil hayotga tayyorlaydigan makondir. Shuning uchun ham hamyurtlarimiz orasida sogʼlom turmush tarzini shakllantirish, oilalarni yanada mustahkamlash borasidagi ibratli ishlar izchillik bilan davom ettirilmoqda deb taʼkidladi. Soʼzga chiqqan BuxDU Tabiiy fanlar Xotin-qizlar qoʼmitasi raisi, ekologiya va geografiya kafedrasi oʼqituvchisi S.M.Mardonova:- Inson odobi bilan go`zaldir. Odob so`zining maʼnosi nihoyatda keng va bepoyondir. Inson odobi bilan tabiatdagi boshka mavjudotlardan, hayvonlardan farq qilib turadi. Kishi necha yoshga kirmasin, to hayotdan ko`z yumguncha tarbiyaga, odobga, axloqqa muhtojdir. Bilimli, ilmli odam bo`lishi mumkin, ammo odamning odob-axloqi talab darajasida bo`lmasligi mumkin. Odob-axloq egasi bo`luvchi inson, eng avvalo o`zining yurish-turishi, muomala madaniyati bilan hayot kechirishda namuna bo`lishi kerak. “Inson o`zinig ehtiroslariga hukmron, ularni o`zgartirishga, boshqarishga qodir, o`z joni va o`z tanini tarbiyalar ekan, salbiy jihatlarni maqtaydigan narsalarga aylantirishga, uni maʼnaviy shifokorlik bilan davolashga xamda asta-sekin axloq haqidagi kitoblarda ko`rsatilgan usullar bilan illatlarni bartaraf etishga qodirdir”, deydi Аbu Rayxon Beruniy. Аbu Аli Ibn Sinoning odob-axloq, poklik va salomatlik to`grisidagi qarashlarida juda katta ibratli fikrlar bor. Ibn Sino to`gri so`zlash va to`gri ishlash, halollik, insoflik va adolatli bo`lish, xushmuomala va shirinsuxanlikni odob qilish, nafsga berilmaslik, fozillar suhbatidan bahramand bulish, kattalarning izzatini joyiga qo`yish, kichiklarga shafqatlilik, samimiy do`stlik, muhtojlarga yordam berish va inʼom-ehson qilishni unutmaslik, nodonlarga nasihat, maslahat berish kabi fazilatlarni barcha ezgulikning asosi ekanligini taʼkidlaydi. Buxoro viloyat “Oila” ilmiy-amaliy tadkikot markazi raxbari D.Narzullaeva- Sir emaski, soʼnggi yillarda mamlakatimizga shiddat bilan kirib kelayotgan Gʼarb maʼnaviyati va madaniyati taʼsiri ostida nikohsiz oʼzaro aloqalar va buning natijasi oʼlaroq homiladorliklar, nikohsiz farzand tugʼib, ularni tirik yetim qilib tashlab ketayotganlar soni ortib borayotganligini shu oʼrinda aytib oʼtish joiz. Bu hol bizning milliy qardiyatlarimizga yot ekanligidan tashqari, ijtimoiy va tibbiy mushkulotlarni ham keltirib chiqarmoqda.Yoshlar orasidagi nikoxning buzilishi, turli sabablar bilan oilalarning ajralib keta yotganligi (oiladagi iktisodiy yetishmovchilik, axoli migratsiyasining kuchayishi, iktisodiy muammolar, xarakterning tugri kelmasligi, kuda-andalar urtasidagi kelishmovchiliklar va xk.) xozirgi vaktda eng asosiy sabablar bulib kolmokda. Har bir ota-ona oʼz farzandining baxtli boʼlishini istaydi, albatta. Lekin, qizimni tezroq turmushga bersam, hotirjam boʼlar edim, degan notoʼgʼri qarash bilan qaysidir maʼnoda oʼz halovatini oʼylaydigan, farzandining oʼqishni davom ettirishi yoki egallagan kasbi boʼyicha ishlashga toʼsqinlik qiladigan ota-onalar ham yoʼq emas. Mana shunday ota-onalarga tushuntirish maqsadida barcha shahar va tumanlar, qishloq va mahallalarda mutaxassislar ishtirokida aholi vakillari bilan muntazam davra suhbatlari tashkil etilmoqda. Ushbu tadbirlarda qiz bolani erta turmushga berish, erta farzand koʼrish, qarindosh-urugʼlar oʼrtasidagi nikohlarning salbiy oqibatlari, nikohdan oldin tibbiy koʼrikdan oʼtishning zarurligi borasida tushuntirish ishlari olib borilmoqda. Viloyat 1-son FXDYO boʼlim mudiri Z.Qurbonova-“Oilalarda sogʼlom muhitni mustahkamlash”:- Fuqarolik holati dalolatnomalarini yozish boʼlimlari qoshida tashkil etilgan “Oila dorilfununi” mashgʼulotlari sogʼlom oilani shakllantirish jarayonida muhim ahamiyat kasb etmoqda. Ushbu mashgʼulotlarda shifokorlar, huquqshunoslar, xotin-qizlar faollari, yoshlar ittifoqi, respublika salomatlik va tibbiy statistika instituti viloyati filiali vakillari yoshlarga nikohgacha tibbiy koʼrikdan oʼtishning salbiy oqibatlari, sogʼlom turmush tarzi bo`yicha zarur maʼlumotlar bermoqdalar. Oʼn olti yoshli qiz hali oilaviy hayotga, ona boʼlishga ham jismonan, ham ruhan tayyor boʼlmaydi. Oila kodeksida qizlarning 18 yshdan nikohdan oʼtishi belgilab qoʼyilgan. Biroq hali qizi 15-16 yoshda ekaniga qaramay, uni tezroq turmushga berishga oshiqadigan ota-onalar ham uchrab turadi. Bunday hollarning oldini olish maqsadida “ Oila dorilfununi” mashgʼulotlarida, aholi oʼrtasida oʼtkazilayotgan tadbirlarda qizlarning barvaqt turmushga chiqishi tufayli yuzaga keladigan muammolar tushuntirilmoqda. Qizlarning barvaqt turmush qurishi koʼpincha ota-onalarning hohish-istagiga koʼra boʼlayotganini hisobga olib, bu masalada mahallalar rolini kuchaytirishga eʼtibor qaralayotir. Shu oʼrinda savol tugʼiladi: oilalarda sogʼlom muhitni mustahkamlash, qizlarni erta turmushga berishning oldini olish maqsadida hotin-qizlar qoʼmitalari raislari, qishloq va mahalla fuqaro yigʼinlari faolllari, diniy maʼrifat va maʼnaviy-ahloqiy tarbiya masalalari boʼyicha maslahatchilari tomonidan joylarda olib borilayotgan keng koʼlamli ishlarga qaramay, nega yuqoridagi kabi holatlar hamon davom etmoqda? Viloyatimiz aholisi oʼrtasida sogʼlom turmush tarzini ommalashtirish, tibbiy madaniyatni oshirish va yoshlarning nikohga oid tushunchalarini kengaytirish, qarindoshlar oʼrtasidagi va erta nikohlarning oldini olish borasida tizimli ishlar olib borilmoqda. Tadbir so`ngida talabalar o`zlarini qiziqtirgan savollariga mutasaddilardan javob oldilar.
